Oftalmologie
Bij het vak Propedeutica is het oog (-onderzoek) kort behandeld geweest. Het is de bedoeling dat je
de kennis hiervan nog beheerst (STT, fluo test, (in)directe oftalmoscoop etc).
Cursief gedrukte tekst in de cursus is niet te kennen. De examenvragen van dit onderdeel van
Algemene Heelkunde II is zijn voornamelijk gebaseerd op de cursus. De slides en de lessen zijn
eigenlijk een samenvatting hiervan.
Orbita en oogbol
Het oog wordt beschermd door de orbita. Bij de GHD is deze vollediger dan bij de KHD. De orbita
bestaat uit een benig deel en een zacht deel. Oogleden, vetweefsel, bindweefsel en spieren behoren
hier tot.
Mogelijke symptomen oogbol/orbita
- Veranderde positie oogbol
- Prolaps 3e ooglid
o Kan ook fysiologisch zijn bij katten die zich niet lekker voelen ➔ dan altijd bilateraal
- Periorbitale zwelling
o Tumor, abces, ontsteking rondom orbita
- Lagoftalmus
o Onvermogen om de oogleden te sluiten
- Conjunctivale hyperemie (teken van ontsteking)
- Pijn of moeilijk openen mond (kauwspier problemen wegens verloop van zenuwen nabij
orbita)
- Strabismus
Exoftalmus
Dit is een verandering in de positie van de oogbol naar voren (buiten). Heel vaak heeft
dit te maken met retrobulbaire zwellingen (zwelling achter het oog):
- (Tumor)
- Infectie (vaak abcederend): bijtwonde, tandwortelinfectie, sinusitis, traanklier,
hematogeen
Soms kan het dat door de druk alsnog ook het derde ooglid voor de uitpuilende oogbol
zal gaan zitten. Zoals hiernaast.
Enoftalmus
Dit is het omgekeerde: de oogbol is dieper gelegen dan normaal. Dit kan komen
door: dehydratatie, cachexie, actieve retractie bij pijn (unilateraal) of het Horner
syndroom (neurogene oorzaak, minder van toepassing, gaat eerder over
pupilgrootte). Sommige hondenrassen (Bassets) hebben van nature dieper gelegen
ogen. Zo kan je bij deze honden veel makkelijker de conjunctiva zien door de
huidplooien aan het hoofd.
Blepharospasme = pijnlijk dichtknijpen van de ogen
Epifora = traanstrepen van traanvloei uit het oog
Deze twee zaken zijn symptomen bij oogpijn.
,Afwijkende diameter oogbol
De diameter van de oogbol valt normaal binnen bepaalde
ranges. Per diersoort is er een gemiddelde diameter. Via
echografie kan je deze het beste bepalen bij een patiënt.
Hiernaast zie je een trans-palpebrale echo (door het
ooglid), maar er bestaat ook een trans-corneale echo,
maar dit is iets riskanter.
Echobeeld rechts:
- 1 = voorste oogkamer
- 2 = lens (voorste en achterste deel zie je normaal dus op de echo)
- 3 = achterste oogkamer met corpus vitreum
- 4 = cornea tot achterste deel oog = diameter oog die je wilt weten
Microftalmie: te kleine oogbol (aangeboren, vaak unilateraal)
Phtisis bulbi: te kleine oogbol (verworven door bijvoorbeeld chronische ontstekingsprocessen =
uveïtis). Op de foto zie je ook afwijkingen aan de lens met witte strepen en een grote vlek. Er is dus
meer gaande dan alleen phtisis bulbi op die foto.
Buftalmie: te grote oogbol (belangrijkste pathologie hierbij is glaucoom = te veel oogvocht productie
of te lage afvoer ➔ blauwe schijn te zien = oedeem). Ook wel een red eye genoemd.
Prolaps oogbol
Dit is een typisch fenomeen bij de KHD, met name de brachycephale rassen. Het is
vaak een gevolg van trauma (er is soms niet gek veel nodig). Behandeling = snelle
repositie en dichthechten van de oogleden. In het meest extreme geval moet het
oog verwijderd worden. Door de tractie op de nervus opticus zal er steeds meer kans
op hevige schade zijn. Binnen 2 uur moet hier naar gekeken worden anders moet hij
er sowieso uit.
Let op bij repositie: als er heel hevig trauma is geweest en er zit veel zwelling of zelfs
botstructuren achter het oog heeft terugduwen geen zin. Altijd op beducht zijn dus!
Soms zie je dat de oogleden spastisch samentrekken en je heel lastig het oog hier
terug door kunt duwen. Je kan eventueel met pincetten werken om deze goed open
te houden of in het ergste geval kan je een ooglid gaan insnijden om ruimte te
maken. Kies dan altijd de laterale ooghoek, mediaal zitten namelijk de traanpunten!
Na het dichthechten van de oogleden wacht je 14 dagen om daarna te zien hoe het
gaat en de hechtingen eventueel te verwijderen.
,Fysisch trauma oogbol/orbita
Eigenlijk bestaan er twee grote groepen aan trauma aan de
oogbol: scherp trauma en stomp trauma. Je zou denken dat
bij scherp trauma er meer schade is, maar niets is minder
waar. Bij stomp trauma gaat er een schokgolf door de oogbol
die vaak zorgt voor irreversibele schade.
Als je kijkt naar de twee foto’s lijkt het bij stomp trauma
(rechts) minder ernstig. Er is wat bloed in de voorste oogkamer
die is gezakt door de zwaartekracht en verder zie je eigenlijk vrij
weinig. Echografie is eigenlijk cruciaal ➔ positie lens en netvlies
controleren. Met een oftalmoscoop kan je dit niet zien
natuurlijk. De sclera kan ook gescheurd zijn (bindweefselkapsel
rondom oog) en dit zie je zelden voor in het oog, maar meer
achteraan rond de nervus opticus.
Scherp trauma bestaat natuurlijk in veel gradaties afhankelijk van de diepte. De linkerfoto is een vrij
groot trauma met een grote bloedklonter.
Herstellen scherp trauma: (als je zeker weet dat er een kans is dat het dier nog met dit ook kan gaan
zien, anders oog verwijderen)
- Repositie irisprolaps
o Iris staat altijd op spanning, bij een gaatje in de cornea wil de iris
hierdoor gaan ontsnappen ➔ bolletje op cornea te zien
o Dit stukje kan je eraf knippen (te vuil om terug te duwen), gaatje
hechten. Wel grote kans op verkleving van de iris op deze hoogte bij
de cornea ➔ kleinere pupil als gevolg. Dit oog kan natuurlijk nog
perfect functioneel zijn.
- Hechten cornea (zeer aangepast materiaal)
- Herstel voorste oogkamer (preventie synechiae = adhesie iris en cornea)
o Er kan verlies van oogkamervocht zijn, te lage druk is ook niet goed.
Je kan fysiologisch of polyionische oplossingen hierin spuiten met
een zeer fijne naald. Dit wordt gedaan in de limbusregio van het
oog: overgang cornea-sclera. Hierna kan je zacht op de cornea
duwen om te zien of de druk voldoende is.
- Bescherming: conjunctivoplastie
o Dit is een flap conjunctivaal weefsel dat je vrijprepareert dat je op de
cornea vasthecht ter bescherming ➔ resultaat is aanvoer van
voedingsstoffen en sneller herstel van de cornea. Achteraf zal het
steeltje (dat niet is vastgehecht) door worden geknipt. De
doorbloeding zal stoppen en het stukje zal afsterven. Je zal altijd
overblijven met een klein litteken, maar wel veel kleiner dan de
diameter van de flap die hier zat. Op deze plek ziet het dier dan een
kleine waas.
- Medicatie (atropine, AB, NSAID)
o Lokaal vs systemisch
o Atropine = zal langdurige mydriasis veroorzaken (kan uveïtis voorkomen)
o Corticosteroïden = NOOIT geven ➔ vertraging wondheling bij scherp trauma door
onderdrukking immunologie. Zal een cornea-ulcus geven en grote kans op bacteriële
infectie. Wordt nog vaak op de faculteit aangeboden waarbij de eigen dierenarts dit
eerst heeft gedaan.
, Chemisch trauma oogbol
De oogbol kan eigenlijk alleen tegen traanvocht. Het is mega gevoelig aan
chemicaliën.
Zuren: aantasting beperkte diepte door precipitaat
Basen: collliquatie necrose (heviger dan een zuur) ➔ blijft zich door het oog vreten
en bij een zuur is het snel gestopt.
Behandeling = spoelen met polyionische oplossing.
Panoftalmie
Dit is de benaming voor een bacteriële infectie binnenin de oogbol. Gelukkig komt
dit weinig voor. Denk aan penetrerende wonde, geperforeerde ulcus of een
hematogene oorzaak.
Symptomen: erg pijnlijk, koorts, troebel oog, etter in voorste oogkamer. Het ook
kan als een abces naar buiten breken. Meestal resulterend in het verwijderen van
het oog en is dus niet meer te behandelen (eventueel nog systemisch + lokale AB).
Bij het oog hiernaast is ook een fluo-test gedaan. Het is geen etter ofzo. Het is een cornea defect
waarop de fluo blijft zitten. Je ziet bloedvaten in de cornea en een wazige cornea. Dat is wel ten
gevolge van de panoftalmie.
Verwijderen van het oog
Enucleatie: verwijderen van de oogbol (meest eenvoudig, meest toegepast)
Evisceratie: verwijderen van de inhoud van de oogbol, het omhulsel van de oogbol blijft behouden
(lens, pupil, retina, uvea eruit halen en prothese in oogbol plaatsen als opvulling)
Exenteratie: verwijderen van oogbol en weke delen inhoud orbita (denk aan tumorale processen in
de oogkas of uitgebreide bacteriële infecties)
Normaal gesproken is na het verwijderen van een oog een holle put te zien bij de patiënt. Sommige
eigenaren vinden dit niet fijn om naar te kijken en kiezen ervoor om dan bij de operatie een
implantaat in de orbita te plaatsen en hierover de oogleden te laten sluiten. Dit is natuurlijk wel
vreemd materiaal ➔ houdt rekening met het aanvaarden van het implantaat door het lichaam. Er
kan een contaminatie zijn van het implantaat en zo een infectie in het lichaam gebracht worden. Dus
alleen bij zeer goede motivatie een implantaat plaatsen, anders gewoon lekker leeg laten want zo
dramatisch is het allemaal niet.
Deze
tekening
moet je schematisch kunnen reproduceren op het examen!
