Inleiding
Vooral vanuit kindperspectief/kind-theorie gekeken
ouderperspectief minder gekend, minder aandacht ernaar
ouderbegeleiding belangrijk in alle sectoren van werkveld
Visie op ouderschap door de jaren heen
Eeuwenlang traditie van opvoedadviezen
Vroegmoderne tijd predikanten verspreiden opvattingen over hoe ouders moesten opvoeden
godsdienstig geïnspireerde opvoedadviezen
19e eeuw aandacht voor belang van hygiëne en gezonde leefwijze
artsen als wetenschappers
Einde 19e eeuw onderwijsgevenden (leerkrachten en directeuren) advies over hoe ouders kinderen moeten
opvoeden
Vanaf 1900 ervaren moeders = opvoedingsvoorlichters
naast lichamelijke gezondheid ook pedagogische aspecten
Jaren 50 ouderschap als crisis en zware opdracht
83% van ouders ervaren lichte/ernstige crisis
oorzaken: geen voorbereiding, plots en niet geleidelijk, levenslang
Vanaf jaren 70 positief ouderschap (= ouders slagen erin omgang met kinderen te ontwikkelen waarin zijzelf
en kinderen zich goed konden vinden)
ouders verdienen medeleven + hebben meer vertrouwen
onvolmaaktheid is normaal
verschillende manieren van ouderschap
Veranderd idee rond opvoeding:
1. Opvoeden is aangeboren instinct, liefde maakt alles goed
2. Opvoeden moet worden aangeleerd, liefde is niet volmaakt (opleiding/cursus)
3. Leven is leerschool van ouders, geen opleiding nodig, wat met vaders?
Krampachtig ouderschap
Meer verantwoordelijkheid bij ouders ouders worden aangesproken bij slecht gedrag kind
Sociale omgeving minder beschikbaar als steun opvoeden steeds meer individuele aangelegenheid
mensen hechten waarde aan privacy en onafhankelijkheid, inmenging van anderen moeilijk tolereren
Problematisch gedrag wordt vaker gediagnosticeerd vaak onderdeel van normale ontwikkeling
o Jeugdwet (2015) dure zorg (=professionele hulp) kan beperkt worden door problemen eerder te
signaleren, niet teveel en te snel problematiseren en eigen kracht van ouders versterken
niet direct diagnosticeren, eerder signaleren
sterktes van ouders gaan vergroten, aan slag gaan met ouders om hen in sterkere positie te stellen
Extreem ouderschap
= middenstand en hogere stand gezinnen
= continue monitoren
Oorzaken:
Meer tijd voor kinderen
Status = prestatiemaatschappij (bv extreme verjaardagsfeestjes)
Risico’s:
Angststoornissen
Laag zelfbeeld, minder onafhankelijk, minder doorzettingsvermogen
Emotioneel rigide, moeilijk te controleren
,Helicopter-parenting
= constant boven hoofd van kind
= extreme aandacht voor alles wat kind meemaakt
Over-parenting of hyper-parenting
= teveel van kind verwachten
= ouders laten kind geen kind zijn prestatiegericht
Curling parents
= ouders gaan eventuele obstakels in leven van kind gaan voorkomen of weghalen
= beschermend over kind, mag hen niks overkomen
Lawnmower parents
= heel extreem
= alle toekomstige problemen die in toekomst van kind kunnen voorkomen gaan elimineren
Krachtig ouderschap
Jeugdwet 2015 rol ouders moet veranderen
bevorderen dat ouders bij vragen/problemen minder afhankelijk zijn van professionele/dure zorg
ouders meer gebruik maken van eigen mogelijkheden + sociaal netwerk belangrijk (beschermende factor)
Doel van jeugdwet = verminderde zorgafhankelijkheid van ouders en vermindering van doorverwijzing naar
specifieke zorg
Zelfredzaam = zelf kunnen omgaan met uitdagende situaties bij ouderschap
Samenredzaam = sociaal netwerk uitbreiden
Ouders als (ervarings)deskundigen
Tijd heeft grote invloed op visies op ouderschap
recent = deskundigheid van professionals niet 1 e plaats uit standaardkennis over ouderschap, maar ouders zelf
bepalen in welke vragen opgepakt worden
Zicht krijgen op deskundigheid van ouders co-creatieperspectief nodig
= ouders in dialoog met professionals en wetenschappers 3 vragen met elkaar stellen en beantwoorden
1. Wat willen we (ouders) weten? wordt zelden gesteld, vooral gebied van wetenschappers en professionals
2. Wat willen we (ouders) bereiken?
3. Wat willen we (ouders) kunnen?
door vragen worden ouders erkent en aangesproken als deskundigen
Ouderschap in ontwikkeling
Wat is ouderschap?
Ouderschap = deel van je identiteit dat aangeeft dat je kinderen hebt
Formeel op aanspreekbaar
Duurt levenslang
Leidt tot gevoelens van kwetsbaarheid
Primair verantwoordelijk willen voelen voor opvoeding en welbevinden van kinderen
Taak = zoveel mogelijk tradities, wijsheden en inzichten overbrengen op kinderen
Ouderschap als prestatie
Misvatting: ouderschap nog te vaak gelijkgesteld aan opvoeden en succesvol ouderschap afgemeten aan manier
waarop kind ontwikkeld
,Geen opvoedingsadvies geven zonder rekening te houden met ouderschap
niet alleen kijken naar opvoeden, maar ook naar ouderschap
Door meer prestaties van ouders te verwachten meer onzekerheid bij ouders
positieve ouderervaringen kunnen zorgen dat ouders zich zeker en emotioneel sterk gaan voelen
Ouders goed in hun vel positieve invloed op gevoelens en welzijn van kinderen
Ouderschap = leerproces kijken naar successen van ouders op dagelijkse werkvloer
Ouderschap is meer dan opvoeden
Ouderschap ≠ opvoederschap
opvoederschap is deel van ouderschap
als ouder ben je niet alleen opvoeder, maar ook andere domeinen (parnterrelatie, gezondheid, vrije tijd, …)
Ouderschap is een levenslang (leer)proces
Krijgen van kind = 1 van grootste overgangen in leven
transformatie die gepaard gaat met unieke combinatie van stress en belonen
Eenmaal ouder = ouder voor altijd
proces dat steeds veranderingen brengt binnen partnerrelatie en familie + vormen van nieuwe identiteit
Meest uitdagende periode in gezinsleven = als kinderen in adolescentie zitten
Ouderschap onderverdeeld in verschillende fasen en opdrachten
als ouders niet bewust zijn van fasen of opdrachten bij fasen niet kunnen vervullen, voelen ze zich gefrustreerd,
stressvol en deprimerend
als opdrachten bij fasen wel slagen vergroot welzijn en levensvaardigheid
6 fasen van Galinsky:
1. Voorstellingsfase
2. Voedingsfase
3. Autoriteitsfase
4. Interpretatiefase
5. Interafhankelijkheidsfase
6. Vertrekfase
Voorstellingsfase
= fase van zwangerschap, duurt tot geboorte
= ouders maken voorstelling van toekomstig ouderschap en bereiden zich hierop voor
Belangrijk thema = accepteren van zwangerschap en voorbereiden op geboorte
‘controle en verlies van controle’ en ‘gescheidenheid en verbondenheid’ belangrijk
Voedingsfase
= geboorte – 1/1,5 jaar kind
= beeld dat ze van kind hadden voor geboorte in overeenstemming brengen met kind dat geboren is
= baby leren kennen en zich aan hem/haar hechten
Belangrijk = ouderrol accepteren en zichzelf leren kennen als ouder
balans zoeken tussen ‘loslaten en vasthouden’
balans tussen eigen identiteit en zichzelf als ouder
Autoriteitsfase
= 1,5 – 4 jaar kind
= eigen autoriteit over kind accepteren ouders bepalen autoriteit + manier waarop ze communiceren en welke
regels ze hanteren
, Hebben van realistische verwachtingen van kind belangrijk voor ontwikkeling en welzijn van kind en ouder
ouders taak om tijd en aandacht voor kind en zichzelf verdelen
‘trekken en duwen’
Interpretatiefase
= 4 – 12 jaar kind = lagere school
= ouders evalueren fasen hiervoor en bereiden hun kind en zichzelf voor op aankomende veranderingen
hoe betrokken willen ouders zijn in leven van kind
balans vinden tussen ‘gescheidenheid en verbondenheid’
Periode waarin ouders kinderen meer gaan leren over wereld en anderen
kinderen helpen om gedrag van anderen te interpreteren
nieuwe relatie met kind vormgeven
Interafhankelijkheidsfase
= 12 – 18 jaar = adolescentie
= ouders krijgen andere relatie met opgroeiende kind
balans vinden tussen ‘controle en loslaten’ + taak om kind te stimuleren zelfstandig te worden
Ouders hebben taak om met hun gedrag aan te sluiten bij ontwikkeling en openstaan voor meningen en eigen
identiteit van kind
Vertrekfase
= 18 – 24 jaar = kinderen van plan ouderlijk huis verlaten
= ouders taak om zich voor te bereiden op vertrek van kind en eigen beelden in overeenstemming brengen met
werkelijkheid
Ouders moeten eigen identiteit als ouder met opgroeiende kinderen herdefiniëren en eigen successen en
leerpunten in ouderschap evalueren
nieuwe invulling aan tijdsbesteding en nog meer loslaten van controle kind verantwoordelijk voor zichzelf
Belangrijke taak
= accepteren van identiteit van opgroeiende kind en kind zien als individu, maar toch verbonden blijven
Kritiek van Van der Pas:
Effectief ouderschap is niet het meebewegen met ontwikkelingsgang van kinderen, maar vinden en volgen van eigen
ouderlijke koers naast die van andere ouder en te midden van hun andere bezigheden
ouders naast opvoeder, ook partner, kostwikker, buurman/vrouw, …
Mild ouderschap
= naast kind staan en begeleiden hoe hij/zij is, zonder te straffen
= evenwicht zoeken tussen wat werkt voor je kind en als ouder
niet hetzelfde als alles kan en alles mag
2 andere benamingen voor mild ouderschap: