HC 1 : MENSENRECHTEN
1. definitie
DEFINITIE MENSENRECHTEN
= fundamentele waarden die niet mogen worden aangetast, noch door de staat,
noch door individuen en die aan mensen, ongeacht geslacht, huidskleur, ras,
godsdienstige overtuiging en rijkdom, omwille van hun menselijke waardigheid
rechten toekennen.
wat zijn mensenrechten ? weten wat mensenrechten zijn = kijken in de verdragen
naar de rechten = strakke omschrijving
hoe zijn de mensenrechten ontstaan?
- filosofische kant
- historische kant , reden waarom bepaalde rechten mensenrechten zijn en
sommige niet is terug te vinden in de historie.
mensenrechten recht is een recht waarvan het eigen is aan de moderniteit.
mensenrechten bestaan ook als bescherming tegen een arbitraire overheid, het
belangrijke punt daar is staatssoevereiniteit en wat zijn de grenzen van
machtsuitoefening
2 grote perspectieven om naar de mensenrechten te kijken historisch gezien :
- beschermen tegen arbitraire overheidsoptreden
- sluiten elkaar niet noodzakelijk uit. menselijke waardigheid
gevolg menselijke waardigheid → mensenrechten kunnen niet toegewezen
worden, maar als mens heb je deze altijd in bezit. volgens deze visie kan er ab initio
van worden uitgegaan dat iedereen dezelfde rechten geniet omwille van het mens
zijn.
vb. erkende gelijkheid van man en vrouw op papier gegarandeerd maar in het echt
niet altijd het geval zoals in Iran.
menselijke waardigheid is na de 2e WO verhoogt. deze verschijnt in grondwetten, in
verdragen van mensenrechten. vb. Duitse grondwet , 1994 pas in België in de
grondwet.
Nazi-regime & autoritaire regimes had ons geleerd dat het rechtspositivisme niet
beschermd tegen misdaden van de ergste soort, die toch in dit bepaald
rechtssysteem geldig zijn. onder het Nazi-recht zijn sommige dingen geldig en dus
de wet die echt niet meer zouden kunnen.
1
,Neurenberg tribunaal → mensen berechten voor dingen die op dit moment volgens
de regels waren maar die in strijd waren tegen het mensenrecht en de menselijke
waardigheid. (ultimum remedium).
voorbeelden :
tegen menselijke waardigheid ?. in de jaren 90 , was er in Frankrijk een
vreemde trend (dwergwerpen) , een van de burgemeesters zegt dat het
niet mag = tegen de menselijke waardigheid. burgemeester moet een
rechtsgrond hebben → kan dingen verbieden als er een gevaar is voor
veiligheid, openbare orde, maar niet omdat hij het inhoudelijk niet eens is.
beroep bij RVS van Frankrijk , zaak Wackenheim
wie zijn menselijke waarden beschermen ? zaak waar er geld mee verdient wordt
(de dwerg verdient geld ermee) zegt dat de burgemeester niet mag beslissen wat er
menselijk waardig is voor de dwerg in kwestie.
de zaak Lactose-Zwitserland : het bedelverbod → strijd met de menselijke
waardigheid zegt het land. dat mensen in omstandigheden leven die niet
waardig zijn, dat is niet menselijk waardig , maar kan je hieruit afleiden
dat je een verbod op bedelen mag invoeren die als reactie komt op de
slechte omstandigheden.
geeft aan dat we mensenrechten ervoor zorgt dat burgers hun keuzes kunnen
maken binnen het recht en tegelijk komt er door menselijke waardigheid de dictatuur
van de moral majority weer opgang. probleem bij de menselijke waardigheid is een
moeilijk begrip (geen criteria voor, is vaag, kan misbruikt worden) maar als je weet
dat er iets fout is en je kan het niet meteen uitleggen dan kan je gebruik maken van
de menselijke waardigheid.
besluit : oppassen van het te pas en onpas gebruik te maken van menselijke
waardigheid, gebeurt in het Belgische recht voor 1994 stond het maar in 1
wet en een paar vonnissen en arresten , na 1994 zie je een explosie van
het gebruik van menselijke waardigheid → overal gebruikt, werd het
teveel gebruikt ondanks dat er geen criteria zijn en het vaag is want
niemand durft in te gaan tegen de menselijke waardigheid van iets of
iemand = disciplinaire kant van de menselijke waardigheid.
wie kan mensenrechten inroepen?
- natuurlijke personen
- groepen van mensen : vb. recht op zelfbeschikking
- rechtspersonen (eerder uitzonderlijk) : ondernemingen kunnen zich beroepen
op art. 8 EVRM
recht om niet gefolterd te worden = enkel van toepassing op natuurlijke personen.
2
, 2. de aard van mensenrechten
hoe onderscheiden mensenrechtenverdragen zich van gewone internationale
verdragen?
erkend via verdragen zijn overeenkomsten tussen staten of internationale
verdragen organisaties die onderworpen zijn aan het internationaal recht
en rechten en plichten toekennen aan de verdragspartijen.
verschil tussen mensenrechtenverdragen en
internationale verdragen :
- mensenrechten zijn opgesteld ten dienste van
het algemeen belang en houden dus beperkte
interstatelijke rechten en plichten in → principe
van wederkerigheid tussen staten slechts een
kleine rol
de voornaamste schenders van mensenrechten zijn de
verdragspartijen.
voorbehoud of het bijzonder karakter van mensenrechtenverdragen heeft het
reserves gevolg dat er een onderscheid wordt gemaakt in de
toelaatbaarheid van voorbehouden of reserves bij multilaterale
verdragen.
een voorbehoud of reserve is een unilaterale handeling die
wanneer een staat een verdrag ondertekend, bekrachtigt,
aanvaardt, goedkeurt of daartoe toetreedt, hem de
mogelijkheid geeft het rechtsgevolg van een of een aantal
bepalingen van het verdrag in de toepassing met betrekking
tot deze staat uit te sluiten of te wijzigen.
2 voorwaarden voor een voorbehoud om bindend en
tegenwerpelijk te zijn volgens het Weens
Verdragenverdrag :
- voorbehoud mag niet ongeldig zijn
- voorbehoud moet aanvaard worden door de andere
verdragspartijen
art. 19 van het Weens verdrag : een voorbehoud mag
geformuleerd worden, tenzij de reserve onverenigbaar is met
het voorwerp en doel van het verdrag.
de ILC (international law commission) bepaalt wat verenigbaar
is met het voorwerp en doel van een verdrag
3
, opzegging of het bijzonder karakter van mensenrechtenverdragen, heeft
terugtrekking betrekking op de opzegging of terugtrekking van de staten bij
de verdragen.
opzegging of terugtrekking, is geregeld in art. 54 tot 56 Weens
verdragenverdrag, dit kan gebeuren in een overeenkomst met
de bepalingen van het verdrag wanneer deze daarin voorziet
of wanneer de overige verdragsstaten daarmee instemmen.
wanneer het verdrag deze bepaling niet voorziet , dan kan het
verdrag niet worden opgezegd of teruggetrokken, tenzij uit de
intentie van de partijen blijkt dat deze mogelijkheid moet
verondersteld worden of dat dit uit de aard van het verdrag
voortvloeit.
alle mensenrechtenverdragen buiten het IVBPR hebben een
bepaling in verband met de mogelijkheid tot opzegging.
internationale er wordt van statenopvolging gesproken wanneer een staat
praktijk bij uiteenvalt of wanneer een entiteit zich succesvol afsplitst van
statenopvolging een bestaande staat.
welke vraag stelt zich hierbij ?
gaan internationale mensenrechtenverplichtingen automatisch
mee over van de oorspronkelijke staat naar de nieuwe staat ?
volgens de algemene regel van toepassing bij statenopvolging
inzake verdragen gaat het verdrag niet automatisch over op de
nieuwe staat.
!!uitzondering mensenrechten : waarborg van de
continuïteit, volgens het mensenrechtencomité in general
comment nr. 26, eens mensen de bescherming van het
verdrag hebben gehad, gaat bescherming mee met de
mensen en het territorium.
waarom gaan ze altijd over ? mensenrechtenverdragen
hebben geen rechtstreekse belangen voor staten, maar enkel
voor de burgers van de staten. deze individuen mogen niet
zonder bescherming vallen door het feit dat een staat
opgevolgd wordt door een andere staat.
4