INTERIEURGESCHIEDENIS 2
DEEL 1
1. Het ontstaan van de Gotiek
Macht in Europa verlegt zich
987 – 1328 : Capetingers in Ile de France (eiland in Parijs)
Belangrijkste koningen uit deze dynastie: Hugo Capet (987-996), Lodewijk
IX (1126 -1270), Filips IV de Schone (1285-1314) niet kennen
Koningen gaan wel politieke ne kerkelijke macht proberen te koppelen. De
kerken in de nieuwe stijl zullen in de regio van ile de France ontstaan. Stijl
wordt daarna ook overgenomen voor kathedralen, kastelen,
gemeentehuizen. (eerste gotische kerken in relatie Franse koningshuis
kloosters, burchten, kastelen,…)
Gotiek is niet alleen voor religieuze gebouwen, nieuw wereldlijk centrum: het stadhuis en de hallen met
hun torens als symbool van hun macht. Industrie (lakenhallen) die werd ontwikkelt en wooden hun macht
uitstralen door deze stijl ook te gebruiken. Ze worden in de hoogte gebouwd.
nieuwe grote macht: de burgerij, steden nieuwe bouwprogramma’s: gemeentehuizen, marktplaatsen,
hallen, burgerhuizen,... .
Er ontstaat ook concurrentie tussen de verschillende steden. Ze gaan om ter hoogste bouwen
Belang en impact van kerk: (GELOOF ZEER BELANGRIJK)
Standenmaatschappij (wordt je in bepaalde laag geboren.) 90% bevolking waren boeren en zeer arm
hebben weinig tijd en energie over voor vrije tijd etc. Groot deel was dan ook analfabeet (niet lezen of
schrijven) ze konden niet verifieren of wat de kerk zei waar was. Boeren moesten ook deel van hun oogst
afstaan.
adel + Kerk macht over alle aspecten van het dag. leven, invloed vd preekstoel
belang van hiernamaals + angst Iedereen geloofde dat als je goed leefde je I het hiernamaals in de
hemel terecht kwam. Anders kwam je in de hel of in de vagevuur. Angst voor hel was determinerend. In
de kerken werd dan ook veel gedreigd, je weet zelf ook niet beter omdat je niet kan lezen en schrijven.
Interieurgeschiedenis 2 module 2
,Steden intellectueel centrum + universiteit Onstaan
unversiteiten enz. In de 14e eeuw gedsgeleerdheid,
rechten en geneeskunde gegeven.
Kloosters clerus die geschriften kopieerd, manusripten
maakt. Beslist welke wetenschap aan het licht kwam/ met
bevolking werd gedeeld.
2. Algemene bouwprincipes
romaanse bouwwerk ruimtelijk verdeeld in overzichtelijke traveeën ↔ gotische ontwerpers gelijkmatig in
elkaar vloeiende ruimte-eenheid scheppen
Steeds meer zoeken naar technieken voor hogere en lichtere ruimtes zoekvorm naar lijnen optisch
hoger en breeder maken, ramen groter maken (stadszicht vergroten) . Vorige stijl was heel geblokt, nu
grondplannen komen eenvormiger en vloeiender over.
- Gotische kathedraal (= zuiverste uitdrukking van het gotisch bouwideaal) middeleeuwse god, gericht
zijn naar GOD i.e. ruimtelijke uitdrukking. Opwaartse beweging is hier duidelijk zichtbaar, gebouwen
worden steeds hoger. Elke oplopende lijn wordt meer geaccentueerd en ondersteund door basement,
kapiteel,… Ze gaan steeds meer de ondersteunende elementen willen weglaten
zware gesloten romaanse bouwmassa’s ↔ gotische opengewerkte gelede constructie, last en steun
harmonisch vervloeien
in elkaar vloeiende ruimte-eenheid scheppen, geleidelijke evolutie naar open geheel, streven naar
grotere ruimtes
materiële beperkingen geen remmingen, efficiënt gebruik
spitsboog, steunberen, luchtbogen
Interieurgeschiedenis 2 module 2
,grondplan : als een geheel ontworpen
5. middenbeuk, schip
6. zijbeuken,
7. kapellen,
8. transept, dwarsbeuk
9. koor,
10. koorgang.
Naast 7 ook kapellen
Hoe belangrijker het gebouw hoe meer zijbeuken, dwarsbeuken, kapellen. (budget is dan groter)
grondplan van de gotische kerk wordt nu niet meer uit losse, vierkante eenheden samengesteld, maar als
een geheel ontworpen. Je ziet de afzonderlijke blokken niet meer zo duidelijk, het is 1 groot geheel,
het wordt vloeiender dan de vorige stijl.
meestal 4 zijbeuken, koor wordt vergroot en de kooromgang verdubbeld met krans van kapellen. (eerst
5, later 7 tot zelfs 13 Kapellen krijgen bijbels getal. 5,7,13 vb. God schiep werled in 7 dagen) alles om
het koor
• kruisribgewelf: dunner en lichter, evolueert tot waaiergewelf. Ribben steeds fijner.
• → Ribben gebruikt om verticale en zijdelingse druk te verminderen (romaans komt de druk op
1 plaats terecht) Hoe meer ribben in de soldering, hoe meer de
druk verdeeld zal worden, hoe steviger.
• pijlers in de vorm van zuilen vangen druk op + zuilenbundels:
verticalisme
• kapitelen minder belangrijk (Maclou)
Interieurgeschiedenis 2 module 2
, Vormen gotsiche interieurs
• spitsboog ❶ : gewelf overspannen over rechthoekig en/of onregelmatig grondplan, breedte kan
variëren
• luchtbogen ❷ : ondersteunen de zwaarst belaste punten. Zit vast aan steunbeer.
• steunberen ❸ : opvangen zijdelingse druk, loodrecht op de muurrichting
① kruisgewelf
• twee gelijke en even hoge tongewelven, die elkaar rechthoekig snijden
• toegepast als overspanning van vierkante traveeën
• twee tongewelven kruisvorm snijden
② kruisribgewelf
• twee elkaar haaks doorsnijdende tongewelven.
• ondersteuning door gewelfrib
• eerste gebruik begin van de gotiek
• opvang gewicht van het gewelf naar de hoeken
Interieurgeschiedenis 2 module 2