Hoe verklaar je dat een zenuwcel en een spiercel binnen één organisme totaal andere functies kunnen
vervullen?
→ Elk celtype bevat hetzelfde DNA, maar het DNA wordt op een andere manier gebruikt,
zodat er uniek celfuncties ontstaan.
Ze gaan het selectief aan- en uitzetten. Ieder celtype maakt een selectie uit het groot aantal
genen om het aan en uit te zetten. Dus ze gaan niet alle genen gebruiken.
= Geregelde genexpressie
Van de 20.000 genen kiest de ene cel een aantal genen, maar een andere cel een ander aantal genen.
Een celtype gaat nooit alle genen samen gebruiken.
Genexpressie en celfunctie hangen aan elkaar.
Specialiseren van cellen, naarmate het groeit gaan de verschillende structuren specialiseren in de
cellen = DIFFERENTIATIE.
Centrale vragenstelling:
• Hoe wordt het DNA in een cel gebruikt?
• Hoe kan een gen aan- of uitgezet worden?
• Hoe kan een cel uitgroeien tot een zenuw- of spiercel?
• Hoe ontstaat er 200 verschillende celtypes?
• Waarom zullen de beta cellen van de pancreas insuline maken, terwijl de B lymfocyten in het
immuunsysteem antistoffen maken?
• Hoe wordt DNA gelezen om een volledig organisme op te bouwen?
=> GENEXPRESSIE en DIFFERENTIATIE
Hetzelfde DNA in elk celtype, maar andere genen komen tot expressie (variabel, 30-60 procent van
alle genen):
, 8.1 De begrippen genexpressie en differentiatie
8.1.1 Verschillende celtypes van een multicellulair organisme bevatten hetzelfde
DNA, maar gebruiken het anders
Alle celtypes bevatten hetzelfde DNA en beschikken over dezelfde genen, maar
toch vervullen ze elk andere functies.
• Differentiële genexpressie (omvat RNA + eiwit)
• (Terminale) differentiatie ((on)omkeerbaar)
o Terminaal = éénmaal gedifferentieerd kan je het niet meer
dedifferentiëren dus het zit vast in een bepaald patroon (niet
omkeerbaar!!)
Voorbeeld:
Als je een spiercel hebt, kan het niet zomaar een epitheelcel worden.
Figuur 1; Zenuwcel is veel groter dan de levercel en heeft ook veel
complexere functies te vervullen. De levercel gaat op een andere manier
het DNA gebruiken die de differentiatie uitlegt dat het een levercel is.
Bevruchte eicel zal differentiëren in een groot aantal celtypes die verschillen in structuur en
functie.
Zelfde genetische informatie, maar een ander gebruik ervan: verschillende genexpressie → maakt
celdifferentiatie mogelijk (geen verlies aan geninfo). Ook in primitieve organismen: aan en
afzetten van een gen bij verschillende leefomstandigheden.
DNA sequentie (enkele miljoenen voor de bacterie, enkele miljarden bij de mens) is niet meer dan
een woordenboek.
→ Hoe wordt het DNA gelezen en gebruikt voor de aanmaak van verschillende celtypes en
expressie van een subset van eiwitten.
DNA transfer uit een gedifferentieerde cel naar een eicel, of vanuit een gedifferentieerde cel: hieruit
is de ontwikkeling van een volledig organisme mogelijk → er zijn geen genen verloren gegaan tijdens
differentiatie.
Gedifferentieerde cellen bevatten alle informatie nodig voor de vorming van een gans organisme.
→ In iedere cel is al het DNA aanwezig om een heel organisme te vormen.
Voorbeelden:
• In de wortelcel zit al het DNA om door te geven en om opnieuw een plant te vormen waar je
wortels uit ka krijgen.
• Kikker: eicel (haploïd) → diploïde huidcel binnenin de eicel brengen → elektrische prikkel en
je krijgt een diploïde cel en denkt dat de cel bevrucht is → embryo vormen → kikkervisjes (DNA
van de huidcel heeft alle informatie om een kikkervisje te vormen)
• Bij zoogdieren gaat het uiteindelijk ook, maar kost veel tijd
4
Moleculaire celbiologie deel 2
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur febetimmermans. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €14,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.