Nisa Sen
CONSOLIDATIE I
Inleiding
Consolidatie betekent het financieel samenvoegen van bedrijven. Dat wordt
gedaan om overzicht te hebben over het financiële reilen en zeilen v/e groep van
ondernemingen die bij elkaar horen.
- De enkelvoudige jaarrekening geeft financiële informatie over een
individuele vennootschap
- De geconsolideerde jaarrekening geeft financiële informatie over een
groep met elkaar verbonden vennootschappen
De optelling v/d enkelvoudige jaarrekening v/d groepsleden geeft geen accuraat
beeld v/d financiële situatie v/d groep. Dit laatste wordt slechts bereikt mits
toepassing van consolidatie-technieken en naleving van consolidatie-principes.
→ Consolidatietechnieken zijn een verzameling van afspraken en technieken.
→ Afspraken om te bepalen hoe we de consolidatiekring samenstellen, welke
methode we gaan toepassen, welke de voorwaarden zijn om te kunnen consolideren
en hoe we scheeftrekkingen moeten vermijden via eliminaties.
Het consolideren is een financiële techniek waarbij niet alleen wordt opgeteld, maar
ook wordt geëlimineerd. Als er bv: in zo’n groep zaken met elkaar wordt gedaan,
waarbij onderneming A goederen levert aan onderneming B, dan creëer je een
dubbeltelling als je dergelijke transacties niet tegen elkaar zou wegstrepen.
Consolidatie heeft tot doel een beter zicht te geven op de performantie v/e groep.
maar een geconsolideerde rapportering moet met de nodige voorzichtigheid gelezen
worden.
- Het geconsolideerd resultaat is een globaal resultaat
- Groepswaarderingsregels zijn frequent agressiever dan de statutaire
waarderingsregels; ze hebben immers geen fiscaal impact.
- Consolidatie-bewerkingen kunnen resulteren in een misleidende, frauduleuze
voorstelling
1
, Nisa Sen
Basisprincipes
Continuïteit
Groepswaarderingsregels:
- Uniforme waarderingsregels
- In principe de waarderingsregels v/d consoliderende moeder, maar
uitzonderingen zijn mogelijk mits gemotiveerde toelichting (art 3:116 KB WVV)
- Consistente toepassing met mogelijkheid van gemotiveerde en
gekwantificeerde wijziging
- Verplichte annulatie van distorsies tgv fiscale wetgeving (hogere
afwaarderingen / afschrijvingen van activa doen economisch verantwoorde;
hogere voorzieningen / schulden dan economisch verantwoord)
- Specifiek vraagstuk: omrekening van in de consolidatie te integreren
financiële rapporteringen van groepsleden, uitgedrukt in een andere valuta
dan de consolidatie
→ Het kan gebeuren dat je een groep hebt waarvan de moeder gevestigd in België
is maar dat de groep door zijn activiteiten vooral in een andere valuta handelt.
Wanneer de functionele valuta niet de € is maar bv de $ dan kan zo’n onderneming
voor haar jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening aan de commissie voor
boekhoudkundige normen vragen om een uitzondering te krijgen en om te kunnen
boekhouden in de functionele valuta (in dit geval de $). Bv: ondernemingen die
werken in de sector v/h verhandelen van grondstoffen.
Consistentie:
- Art 3:102 KB WVV, Indien de samenstelling v/h geconsolideerde geheel in
de loop v/h boekjaar een aanmerkelijke wijziging heeft ondergaan, dient de
toelichting inlichtingen te bevatten die een zinvolle vergelijking v/d
achtereenvolgende geconsolideerde jaarrekeningen mogelijk maken
Voorzichtigheidsbeginsel:
- Ook bij consolidatie geldt de regel dat rekening wordt gehouden met onder
hun ernstige elementen zodra er een redelijk vermoeden bestaat dat er een
verlies kan ontstaan. Gunstige elementen daarentegen worden slechts in
aanmerking genomen indien er voldoende zekerheid bestaat over de
realisatie ervan.
Aanschaffingswaarde:
- De notie aanschaffingswaarde wordt in de geconsolideerde jaarrekening
geïnterpreteerd als de historische kostprijs voor de groep, zijnde de waarde
bij het eerste moment van consolidatie
Getrouw beeld
2
, Nisa Sen
Wettelijk kader
Toepasselijke GAAP
Principe: BGAAP
Uitzondering: IFRS
Verplicht: beursgenoteerde ondernemingen
- Met bijkomende toelichting (identificatie groepsleden, gemiddeld aantal
personeelsleden, bezoldigingen en kredieten aan bestuurders)
Onherroepbare optie: niet beursgenoteerde ondernemingen
- Mits volgende toelichting:
- Onderneming beschikt over de nodige administratieve en
organisatorische middelen
- IFRS, aangenomen door de Europese Commissie, wordt integraal
toegepast
- Met bijkomende toelichting (identificatie groepsleden, gemiddeld aantal
personeelsleden, bezoldigingen en kredieten aan bestuurders)
Basisbegrippen
Controle
In de context van consolidatie, worden de relaties tussen vennootschappen en
vzw’s vanuit het oogpunt van controle beschouwd.
- Een moedervennootschap oefent controle uit over een dochtervennootschap.
- De consolidatiekring bestaat uit de consoliderende vennootschap en haar
dochtervennootschappen.
Art.1:14 WVV
- Onder "controle" over een vennootschap wordt verstaan, de bevoegdheid
in rechte of in feite om een beslissende invloed uit te oefenen op
- de aanstelling v/d meerderheid van bestuurders of zaakvoerders of op
- de oriëntatie v/h beleid.
Over moeders en dochters
Art.1:15 WVV
Voor de toepassing van dit wetboek wordt verstaan onder:
- “moedervennootschap”, de vennootschap die een controlebevoegdheid
uitoefent over een andere vennootschap
- “dochtervennootschap”, de vennootschap ten opzichte waarvan een
controlebevoegdheid bestaat
3
, Nisa Sen
Controle in rechte
De controle is in rechte en wordt onweerlegbaar vermoed:
- 1° wanneer zij voortvloeit uit het bezit v/d meerderheid v/d stemrechten
verbonden aan het totaal v/d aandelen (met meervoudig stemrecht) of andere
effecten v/d betrokken vennootschap;
→ Moeder beschikt over de meerderheid v/d stemrechten verbonden aan de
effecten v/d dochter → onweerlegbaar vermoeden v/d controle in rechte
- 2° wanneer een vennoot het recht heeft de meerderheid v/d bestuurders of
zaakvoerders te benoemen of te ontslaan;
- 3° wanneer een vennoot krachtens de statuten v/d betrokken vennootschap of
krachtens met die vennootschap gesloten overeenkomsten over de
controlebevoegdheid beschikt;
- 4° wanneer op grond v/e overeenkomst met andere vennoten v/d betrokken
vennootschap, een vennoot beschikt over de meerderheid v/d stemrechten
verbonden aan het totaal v/d aandelen of andere effecten van die
vennootschap;
- 5° in geval van gezamenlijke controle.
→ Joint ventures: vb: 2 grote groepen beslissen om een gezamenlijke dochter
op te richten met elk 50% v/d aandelen
Controle wordt niet bepaald door het bezit v/e aantal aandelen, maar wel door het
bezit v/d meerderheid v/d stemrechten, ongeacht het gebruik dat er effectief wordt
van gemaakt. Controlebevoegdheid blijft bestaan zolang men direct en indirect de
meerderheid v/d stemrechten bezit, zelfs indien men stemrechten vrijwillig niet
uitoefent of onvrijwillig niet kan uitoefenen in gevolgen schorsing van stemrechten of
ingevolge stemrechtbeperkingen.
Doordat er wordt uitgegaan v/h bezit v/d meerderheid v/d stemrechten:
- kan er geen rekening worden gehouden met aandelen zonder stemrecht
- moet, wanneer er sprake is v/d aandelen met meervoudig stemrecht, rekening
wordt gehouden met de totale stemrechten die ze daadwerkelijk
vertegenwoordigen
4
