Resume
Samenvatting Forensisch Welzijnswerk
- Cours
- Forensisch Welzijnswerk
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Volledige samenvatting van de lessen FWW (2de semester 2022 - 3BA)
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
1Forensisch welzijnswerk
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inleiding................................................................................................................................. 4
De notie forensisch welzijnswerk ................................................................................................................... 4
Welzijn en strafrecht ....................................................................................................................................... 5
De notie forensisch welzijnswerk ................................................................................................................... 5
Sociaal verweer in de praktijk ......................................................................................................................... 6
Nieuw realisme en abolitionisme ................................................................................................................... 6
Ruimte voor welzijnsgerichte interventies naast strafrecht........................................................................... 6
De notie forensisch welzijnswerk ................................................................................................................... 7
Geschiedenis als achteruitkijkspiegel ............................................................................................................. 8
De criminoloog als actor in dit debat .............................................................................................................. 9
Een moeilijke opdracht ................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 2a: historische ontwikkeling ..................................................................................................... 10
Historisch kader ............................................................................................................................................ 10
Ontwikkeling private reclassering ................................................................................................................. 10
1. Beschermingscomités (1888) .............................................................................................................. 10
Beschermingscomités ................................................................................................................................... 11
2. Diensten voor sociale re-integratie (na WOI) ..................................................................................... 12
Professionalisering van het sociaal werk ...................................................................................................... 13
Social casework ............................................................................................................................................. 13
3. Werken der wederaanpassing (vanaf 1922) ....................................................................................... 14
Welzijnswerk ................................................................................................................................................. 14
Maatschappelijke ontwikkelingen ................................................................................................................ 14
Staatshervorming scharniermoment (1980) ................................................................................................ 15
Forenisisch welzijnswerk............................................................................................................................... 15
Van justitiële hulpverlening naar hulpverlening aan justitiecliënteel .......................................................... 16
Forenisisch welzijnswerk............................................................................................................................... 17
Inbedding in het algemeen welzijnswerk ..................................................................................................... 17
Maatschappelijke ontwikkelingen ................................................................................................................ 18
Evenwicht zoeken ......................................................................................................................................... 18
Samenvattend: evolutie private reclassering ............................................................................................... 19
Verschil private reclassering en forensisch welzijnswerk ............................................................................. 19
Hoofdstuk 2b: historische ontwikkeling ..................................................................................................... 20
Van Ducpétiaux naar Prins ............................................................................................................................ 20
Jules Lejeune ................................................................................................................................................. 20
Louis Vervaeck (dokter) (1872-1943): ......................................................................................................... 20
Emile Vandervelde (1866-1938) (politicus) .................................................................................................. 21
Overheidsreclassering na WOI ...................................................................................................................... 21
Overheidsreclassering tijdens interbellum ................................................................................................... 22
Overheidsreclassering na WOII ..................................................................................................................... 22
Overheidsreclassering: boost jaren ’60-‘70 .................................................................................................. 22
Overheidsreclassering: kritische jaren .......................................................................................................... 23
Overheidsreclassering na de staatshervorming ........................................................................................... 23
Overheidsreclassering: reorganisatie eind 20ste eeuw ................................................................................ 24
Samenvattend: overheidsreclassering .......................................................................................................... 24
Overheidsreclassering ................................................................................................................................... 25
, 2
Hoofdstuk 3a: Autonoom FWW................................................................................................................. 26
Ontwikkeling autonoom FWW...................................................................................................................... 26
Afstemming Federale Overheid – Vlaamse gemeenschap ........................................................................... 26
Samenwerkingsakkoord hulpverlening aan gedetineerden ......................................................................... 27
Strategisch Plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden ..................................................................... 27
Strategisch Plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden: evaluatie 2008 ........................................... 29
Decreet hulp- en dienstverlening ................................................................................................................. 30
Strategisch plan 2015-2020 .......................................................................................................................... 31
Strategisch plan 2020-2025 .......................................................................................................................... 31
Hulp- en dienstverlening: praktijk................................................................................................................. 31
Justitieel Welzijnswerk (JWW) ...................................................................................................................... 32
Brugfunctie (JWW) ........................................................................................................................................ 32
Geestelijke gezonsheidszorg (GGZ)............................................................................................................... 32
VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling) ....................................................................................... 33
Onderwijs (CBE en CVO)................................................................................................................................ 33
Vorming, Sociaal cultureel werk, sport: De Rode Antraciet ......................................................................... 34
Hulp- en dienstverlening: discussie .............................................................................................................. 34
Hulp- en dienstverlening: aandachtspunten ................................................................................................ 34
Hoofdstuk 3b: ingebouwd forensisch welzijnswerk .................................................................................... 36
Private reclassering – overheidsreclassering ................................................................................................ 36
De Psychosociale Dienst (PSD) ...................................................................................................................... 36
Opdrachten PSD ............................................................................................................................................ 37
Praktijk PSD ................................................................................................................................................... 38
Het justitiehuis .............................................................................................................................................. 39
Stand van zaken 2022 ................................................................................................................................... 39
Het justitiehuis .............................................................................................................................................. 39
Opdrachten justitiehuis................................................................................................................................. 40
Ambities en opportuniteiten ........................................................................................................................ 40
Uitdagingen en valkuilen............................................................................................................................... 41
Hoofdstuk 3c: transitiehuis (gastcollege) ................................................................................................... 42
Casus ............................................................................................................................................................. 42
Hoe is het transitiehuis tot stand gekomen? ................................................................................................ 42
Wat is een transitiehuis?............................................................................................................................... 42
Hoe willen we mensen opnieuw de samenleving insturen? ........................................................................ 42
Drie pijlers ..................................................................................................................................................... 43
Het team ....................................................................................................................................................... 43
Sleutelprincipes voor medewerkers en deelnemers .................................................................................... 43
Resultaat ....................................................................................................................................................... 43
Traject ........................................................................................................................................................... 43
Debat: algemeen aanvaardde tegenstellingen worden met elkaar verzoend ............................................. 44
Hoofdstuk 3d: justitiehuizen ..................................................................................................................... 45
Verleden ........................................................................................................................................................ 45
Op zoek naar een eigen identiteit ................................................................................................................. 45
Heden ............................................................................................................................................................ 46
Opdrachten ................................................................................................................................................... 46
Artikel: Nieuwsblad ....................................................................................................................................... 47
2017 – wijziging wet op het beroepsgeheim ................................................................................................ 47
Naar meer en structurele multidisciplinaire samenwerking ........................................................................ 48
A. Radicalisering ....................................................................................................................................... 48
B. Intrafamiliaal geweld ........................................................................................................................... 48
Toekomst....................................................................................................................................................... 48
, 3
Hoofdstuk 3e: extra-penitentiair ............................................................................................................... 50
Samenwerkingsakkoord slachtofferzorg ...................................................................................................... 50
Slachtofferzorg .............................................................................................................................................. 50
Slachtofferhulp .............................................................................................................................................. 51
Centra voor slachtofferhulp .......................................................................................................................... 51
Samenwerkingsakkoord daders van seksueel misbruik ............................................................................... 52
Gespecialiseerde hulpverlening aan seksueel delinquenten........................................................................ 53
Leerprojecten vanuit het algemeen welzijnswerk ........................................................................................ 53
Leerproject daders seksueel geweld............................................................................................................. 53
Dader in-zicht ................................................................................................................................................ 53
Slachtoffer in beeld ....................................................................................................................................... 54
Slachtoffer in beeld – detentie ..................................................................................................................... 55
Geestelijke gezondheidszorg ........................................................................................................................ 55
Intrafamiliaal geweld .................................................................................................................................... 55
Bemiddeling .................................................................................................................................................. 56
Herstelbemiddeling ....................................................................................................................................... 56
Alternatieve afhandeling............................................................................................................................... 56
Zorgcentra na seksueel geweld..................................................................................................................... 56
Overzicht ruime sector FWW ........................................................................................................................ 57
Hoofstuk 4: spanningsvelden en praktijken ............................................................................................... 58
Evoluties ........................................................................................................................................................ 58
Actuele problemen in relatie ........................................................................................................................ 58
Spanning in de relatie ................................................................................................................................... 59
Verhouding hulp en recht ............................................................................................................................. 59
(Ideologische) dilemma’s/spanningsvelden ................................................................................................. 59
Controle versus emancipatie ........................................................................................................................ 60
Consensus versus disensus ........................................................................................................................... 60
Individu versus structuur .............................................................................................................................. 61
Politiek van depolitisering ............................................................................................................................. 61
Spanning in de relatie ................................................................................................................................... 62
Objectiviteit versus subjectiviteit ................................................................................................................. 62
Spanningsvelden ........................................................................................................................................... 63
Samenvattend ............................................................................................................................................... 63
De criminoloog als actor in dit debat ............................................................................................................ 63
Een moeilijke opdracht ................................................................................................................................. 64
Controle versus emancipatie ........................................................................................................................ 64
Tekst Boxstaens: bespreking ......................................................................................................................... 64
Hoofdstuk 5: evoluties en trends............................................................................................................... 65
Internationale trends .................................................................................................................................... 65
Beleid: managerialisme (= de verzakelijking)................................................................................................ 65
Managerialisme ............................................................................................................................................. 65
Managerialisme en justitieel sociaal werk .................................................................................................... 66
Beleid: what works-benadering .................................................................................................................... 66
What works-benadering ............................................................................................................................... 66
Evidenced based ........................................................................................................................................... 67
Punitieve aanpak ........................................................................................................................................... 68
RNR (Risk-Need-Responsivity) ...................................................................................................................... 68
Good Lives model (tegenreactie) .................................................................................................................. 68
Desistance (1) → er tegenin gaan, er vanaf stappen.................................................................................... 69
Nationale evolutie ......................................................................................................................................... 69
Kwaliteit van hulpverlening (tekst!) .............................................................................................................. 70
Hoofdstuk 6: Conclusies ............................................................................................................................ 71
, 4
Meer dan humane detentie .......................................................................................................................... 71
Instrumentalisering: illustraties .................................................................................................................... 72
Nieuw Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden 2020 –
2025............................................................................................................................................................... 72
Illustraties ...................................................................................................................................................... 73
Meer dan humane detentie .......................................................................................................................... 73
Spanningsvelden ........................................................................................................................................... 74
Examen .......................................................................................................................................................... 74
Hoofdstuk 1: Inleiding
De notie forensisch welzijnswerk
Forensisch: “in het kader van het strafrecht”, bijvoorbeeld forensische psychiatrie, forensische geneeskunde,
…
Welzijnswerk: ‘welzijnsgerichte’ hulp- en dienstverlening, vorming en begeleiding
Forensisch welzijnswerk: term in 1980 geïntroduceerd door Panopticon, tijdschrift voor Strafrecht,
Criminologie en Forensisch Welzijnswerk
→ Edito: “Welzijnswerk koppelen aan het forensische (…) zou in zoverre aanleiding kunnen geven tot
misverstanden, dat men ten onrechte in deze uitdrukking een aprioristische stellingname zou lezen omtrent
de mogelijkheid om middels justitiële interventie bij te dragen tot een groter individueel of collectief welzijn.
Men kan echter niet ontkennen dat velen pretenderen middels of aan de rand van het strafrechtsysteem
aan het welzijn van individuen of groepen te werken.”
Wijst op het feit dat de relatie tussen strafrecht en welzijn(swerk) niet evident is!
Een eerste vraag is of er ruimte is voor de vragen naar welzijn en voor welzijnswerk?
→ Ruimte wordt bepaald door perspectief op criminaliteit en op de rol van het strafrecht (zie cursus Welzijn
en criminologie)
- Maatschappelijk klimaat
- Verschillende perspectieven op strafrecht
Maatschappelijk klimaat heeft impact op de wijze waarop we naar problemen van criminaliteit en
onveiligheid kijken
- Ontwikkeling verzorgingsstaat en welzijnswerk (tussen consensus en dissensus)
- Verwijzing naar punitiever strafklimaat (cf. Garland, Wacquant, Boutelier, …)
o Zero tolerance
o Activering en nadruk op individuele verantwoordelijkheid
o Veiligheid als dominant thema
Heeft ook impact op perspectieven in strafrecht
- Ontwikkelt zich door pendelbeweging tussen elementen van het klassieke strafrecht en het sociaal
verweer
- Actueel ook aandacht voor herstelrecht als zogenaamde derde weg tussen klassieke en
rehabilitatieve benadering
Zie als achtergrondtekst: Vander Laenen, F., Vander Beken, T. & Bouverne-De Bie, M. (2012). “Strafrecht en
welzijnswerk” in Handboek Forensisch welzijnswerk
, 5
Welzijn en strafrecht
Welzijn en strafrecht: ‘een paar apart’
- 2 systemen met potentieel andere premissen (apart)
o Recht kijkt primair naar gestelde daad en de wijze waarop die daad voor samenleving,
slachtoffer en dader ‘vereffend’ moet worden
o Zorg kijkt primair naar de hulpbehoevende persoon en welke zorgmaatregelen hij/zij nodig
heeft om zijn/haar kwaliteit van leven te bevorderen
- Toch erg afhankelijk van elkaar: samen in pendelbeweging (een paar)
o Heeft een sanctie naast vergelding ook preventieve, pedagogische of beschermende taken?
o Zijn welzijnsmaatregelen ook controlerend in functie van de maatschappelijke norm?
De notie forensisch welzijnswerk
, 6
Sociaal verweer in de praktijk
- Vooroorlogs Sociaal Verweer (Prins):
o Neoklassieke benadering: sociaal verweer met elementen klassiek strafrecht
o Tweesporenbeleid
Voorbeelden:
- Wet voorwaardelijke invrijheidstelling (Lejeune), 1888
- Wet landloperij en bedelarij, 1891
- Wet kinderbescherming, 1912
- Na Tweede Wereldoorlog: Nieuw Sociaal Verweer (Ancel)
o Aandacht voor de mensenrechten (UVRM, EVRM)
o Klassieke elementen: legaliteitsbeginsel, subsidiariteitsbeginsel, schuldbeginsel
o Strafdoelen: maatschappijbescherming + individuele preventie/sociale integratie
(individualisering via bijvoorbeeld penitentiair verlof)
o Tweesporenstelsel: straffen – maatregelen (behandelen)
Voorbeelden:
- Wet jeugdbescherming, 1965
- Wet bescherming maatschappij, 1964
Nieuw realisme en abolitionisme
- Jaren ‘70: economische crisis na de golden sixties
- Nieuw realisme: heropleving klassiek strafrecht
o Gelijkheidsbeginsel, rechtszekerheid
- Abolitionisme:
o Resocialisatie = verregaande controle en net-widening
o Zoeken naar nieuwe vormen van conflictafhandeling – cf. actueel vormen van bemiddeling
Ruimte voor welzijnsgerichte interventies naast strafrecht
Klassiek Strafrecht:
- Daadgericht
- Straftoemeting/ernst misdrijf
- Niet geïndividualiseerde ‘gelijke’ behandeling
Nieuw realisme:
- Wel hulpverlening maar los van de strafrechtsbedeling + vrijwillig
Sociaal verweer:
- dadergericht
- Individualisering/resocialisatie
- Openheid voor welzijnswerk
Abolitionisme
- Afwijzing strafrechtelijke interventie
- Hulpverlening: een mogelijk constructieve benadering
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur minamort. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
80796 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans