Geschiedenis van het interieur 2
H1 architectuur
1) In welke stijl moeten we bouwen? Het architectuurdiscours op het einde van de 19 de
eeuw
Hoe moeten we verder? Hoe eigen stijl hebben in periode? Is dat geen probleem om geen
eigen stijl te hebben?
De idee van ‘ moderniteit ‘ in de 19de eeuw
19de eeuw
- Eind Ancien Regime: exit adel, opkomst burgerij
- Industriele revolutie ( nieuwigheden, nieuwe mogelijkheden -> beinvloeden
architectuurtaal)
- Snelle verstedelijking
Fenomeen van de moderniteit
- Processen industrialisering, verstedelijking, individualisme, rationalisering
- Conditie van radicale transformatie ( sociaal, economisch, technologisch, relatie met
natuur)
- Noties van familiale, traditionele, lokale verliezen hun orienterende werking ( meer
prijzen, verhuizen van platteland nr stad)
- ‘ moderne leven is nu en eigentijds
2 metaforen
- Wereldtentoonstellingen
- Rol burgerlijke interieur
De wereldtentoonstellingen van Londen 1851 en Parijs 1889
Combinatie van spektakel , onderricht en vermaak:
- Vooruitgang in haar meest spectaculaire gedaante
- Celebratie van ‘ beschaving’ en menselijk vernuft
Vb: Crystal Palace , Londen van Joseph Paxton
Concurrentie tss industriële naties
- Het beeste tonen
Publiek wordt wereldreiziger (nieuw, ze moesten geen gevaarlijke reis ondernemen)
, - Veilige ontdekkingstocht door onbekende wereld
- Fascinatie voor het exotische
Vb: eifeltoren sybool van wereldtentoonstelling
Joseph Paxton , ,Chrystal Palace , Londen 1851
Architect die serres bouwde technologie gebruikt voor tentoonstellingsruimte
- Ijzer, gietijzer en glas ( vernieuwend) menselijk gelaat gegeven door toepassing
van kleur
- Optimisme
- Vooruitgang
- Alles prefab ( in maand opgetrokken , ook vernieuwend )
- Zonnewarmte werd er problematisch lakens opgehangen voor glas
verandering interieur
Het burgerlijk interieur als nostalgisch, privaat museum ( vaak in alleen in stad)
Veilig baken in snel veranderende stad en maatschappij
- Nostalgie en nieuwsgierigheid ( nr al die mogelijkheden)
- Angst en fascinatie tegen moderne leven ( resultaat , veilige omgeving)
Interieur als beschermende en representatieve cocon ( intimiteit vergroten)
- Quote Walter Benjamin gekoppeld aan goed gevoel die intimiteit kan geven
Nieuwe condities= nieuwe opdrachtgevers en programma’s
Industrie
- Fabrieken en montagehallen
Transport, openbaar vervoer, toerisme
- Stations, brugen, wegen , luxehotels ( burgerij, rijk en veeleisend , adel verbleef bij
andere adel)
Opkomst van gecentraliseerde natie-staat
- Parlementen, ministeries, adm gebouwen ipv vorstelijke paleizen nieuw concept
van interieur
- Volkshuizen
Vb: Edouard Manet, Het station meisje kijkt nr trein
Burgerlijke cultuur en consumptie
- Musea, concertzalen, operahuizen, casinos
, - Grootwarenhuizen, overdekte winkelpassages, galerijen
Hygiëne en disciplinering ( door ontwikkeling vd wetenschappen)
- Ziekenhuizen, sanatoria, kuuroorden, gevangenissen , scholen
Vb: bad voor kuuroord, Musee de la ville d’eaux, spa
Bouwtechnische evoluties en nieuwe materialen
- Gietijzer, staal, vlak glas, beton
Architectuur onderwijs: de beaux- arts traditie 1
Kunsthistorische & archeologische benadering
- Antieke bouwkunst als ref
Ontwerp als academische oef
- Fictieve,, monumentale ontwerpopdrachten
- Principe van de compositie: synmetrie, axialiteit, hierarchie, overdaad aan motieven
- Fenomeen van de ‘ prix de rome ‘ ontstaan in parijs, aan academisch kon je dat
winnen, op gebied van architectuur kon je nr rome reizen en antieke bouwkunst
bestuderen
: de beaux- arts traditie 2- lang invloedrijk
Vb: opera van parijs, charles Garnier 1857-1874
- Meer open
Penn station NY, Mckim, Mead and white 1910 – 1963
- Meer gesloten
- Verschillende Jaren om af te breken
Ongeveer symmetrisch
Axiale bouw ( assen )
Gigantisch groot
‘ in welke stijl moeten we bouwen ? ‘ : verschillende benaderingen
Heinrich Hübsch
- In Welcher Style sollen wir bauen ? ( 1828)
, - Ware inhoud van architectuur? ( kijken nr verleden of toekomst? )
- Vorm op basis van behoefte ( objectief)
Historis(ci)sme
- Teruggrijpen nr een stijl
Eclecticisme en exotisme
- Mengen van stijlelementen
Modernisme
- Streven nr een bouwkunst volgens de ‘zeitgeist’ ( specifieke van bep periode)
- De behoefte van nu
Historis(ci)sme
Teruggrijpen nr historische stijlen ( oa door ontwikkeling van historische disciplines
- Werd internationale stijl
Invloed van opkomende archeologie ( ipv mythes, wet. Kennis)
- Routine? Vooruitgang? Te weinig talent ? hoe is dat mogelijk?
Ideologische geladenheid: nationalisme
- Natie staten eigen bouwkunst, identiteit, welke stijl is geschikt?
In België: neoklassieke voorbeelden in vraag gesteld
- Neo- gotiek: belangrijke rol in de lage landen
- Neo- renaissance : model italiaanse palazzo, vlaamse renaissance, minder eenzijdig
dan neoklassiek ( meer mogelijkheden om daarmee te bouwen )
Belangrijk: neostijlen zijn niet zomaar kopies
Neo-gotiek in België tegen decadentie en voor identitiet
Historische fictie over ME
- Interpretatie ME als harmonische, christelijke maatschappij
Ideologisch programma
- Rijkste periode van lage landen
- Daarmee vlaamse identiteit reconstrueren
- Christelijke waarden herstellen
Neo gotiek grote bloei in BE 1885 -1914
, - Oprichting st. -luccasscholen
- Kerken, openbare gebouwen, private residenties
Vb: provenciaal hof, Brugge ( torentjes heel eigen aan die streek zette ze er ) , lokale
eigenschappen vertalen in project
Voormalig postkantoor Gent ( Louis Cloquet – Stephan Mortier, 1901-03)
Manier van bouwen nt zelfde als in ME (zelfde als bij Crystal Palace)
Neo- renaissance in belgie een andere vereenzelving
( door liberaal gezinde burgerij)
Burgerlijke, commerciele programmas
- Associatie met opkomst van de kapitalistische burgerij ( italie 15 de eeuw)
Vb: sint-hubertusgalerij , brussel ( j.p. Cluysenaar, 1837-47)
Nieuw fenomeen van winkelen
Soort combi van overdekte straat met architecturale allures
Gevel: neo ren elementen
Overdekte galerij = vernieuwing, ijzeren constructie opgevuld met glas geen
condensvorming door ventilatie
Grondplan loopt niet volledig recht door , perspectief blik is altijd naar de winkels
waarnaar je loopt
Gevels van winkels enzo luxueus uitgebouwd
Neo- renaissance in belgie 2
Vlaamse neo- renaissance
- Ideologische betekenis: verwijzing nr ‘ gouden eeuw’ in de nederlanden (17 de eeuw)
Vb: gemeentehuis in schaarbeek 1884-87 door brand verwoest en dan uitbereiding
gekregen ( in rood op grondplan gemaakt door zoon)
Van Ysendijck
- Lokale materialen ( kleurrijke buitenkant)
- Overvloed aan glasramen, laminisering ( renaissance)
- Veel marmer enzo binnen ( uit ren Italie)
Eclecticisme voor continuïteit
Vb: thomas Cole , ‘ the dream of the architect’ 1840) nieuwe stad opgebouwd met
gebouwen uit verschillende stijlen
