Orthopedagogische methoden en
interventies
PSYCHODYNAMISCH ONTWIKKELINGSMODEL VAN DÖSEN
1. Inleiding
Anton Dösen kinderpsychiater en hoogleraar
Jaren ’70: Hij stelde vast dat mensen met een verstandelijke beperking
kans hebben tot het ontwikkelen van gedrags- en psychiatrische
problemen.
Klassieke diagnostische instrumenten schieten daarbij tekort (bv
DSM).
Ontstaan ontwikkelingsdynamische en integratieve benadering van
Dösen
2. Uitgangsprincipes
2.1. Integratieve benadering
Multidisciplinaire aanpak: Hij gebruikt info vanuit neurologie,
biologie, …
Zicht krijgen op 4 dimensies van de persoon
- Biologische dimensie
- Sociale dimensie
- Ontwikkelingsdimensie
- Psychologische dimensie
Verandering in 1 dimensie kan veranderingen veroorzaken in de
andere dimensies (kettingreactie)
Doelgroepoverschrijdend
• Universeel erkend
• Vroeger enkel voor kinderen met een verstandelijke beperking, nu
voor iedereen.
• Steeds meer toegepast bij kwetsbaren doelgroepen:
– In psychiatrische instellingen
– In de jeugdzorg
– In scholen
– Bij ouderen
2.2. Ontwikkelingsdynamisch model
= Zicht op het ontwikkelingsaspect wordt belangrijk gezien voor het
stellen van een diagnose.
1
,Semester 1
Ontwikkeling duurt levenslang, maar vroege ontwikkeling is het
belangrijkst!
Schaal Emotionele Ontwikkeling (SEO) = Om schatting te maken van
emotionele problemen bij mensen met een verstandelijke beperking.
2.3. Sociaal emotionele ontwikkeling en sensitieve responsiviteit
Sensitieve responsiviteit = Gevoelig zijn (sensitief) voor de signalen
van het kind, door goed te kijken naar het kind en te begrijpen wat die
bedoeld. Belangrijk om adequaat te reageren (responsief) en in te werken
op de signalen van het kind.
‘Antennes’ op het hoofd van zorgfiguur
Op termijn: gevoel van veiligheid en ontwikkeling basisvertrouwen
Kinderen met een beperking
Moeilijke afleesbaarheid
Moeilijk voor ouders om signalen te interpreteren
Ouders in eerste levensmaanden onder grote druk
Ouders gaan door ‘rouwproces’
2.4. Ontstaan van geestelijke gezondheidsproblemen
Wanneer er discrepantie bestaat tussen socio-emotionele ontwikkeling en
de cognitieve ontwikkeling. Vooral sociaal emotionele ontwikkeling gaat
stagneren
Dynamisch gegeven: Er kan harmonie zijn tussen het sociaal emotioneel
en cognitief functioneren. Maar door gebeurtenissen een
terugval/regressie naar lager ontwikkelingsniveau.
Terugval van korte duur = geen geestelijke gezondheidsproblemen
Daar weer terugval zich niet meer herstelt = ontstaan psychiatrische
problemen
3. Fases van emotionele ontwikkeling
3.1. Fases van emotionele ontwikkeling
2
,Semester 1
In het model wordt ervan uitgegaan dat de emotionele ontwikkeling een
fasisch verloop heeft.
Het ‘fasische verloop’ krijgt kritiek omwille van de simplificatie van
toch wel heel complexe materie.
MAAR…
- Maakt de complexe theorie overzichtelijker
- Stadia onderscheiden zich van elkaar door verschillende
fysiologische en psychosociale kenmerken
Kinderen met een verstandelijke
beperking
Volgens Dösen dezelfde fasen in de
persoonlijkheidsontwikkeling als
normale kinderen.
Verwerking en inprenting verloopt
anders
Niveau: afhankelijk van biologische
en omgevingsfactoren
3.2. Persoonlijkheidsontwikkeling en persoonlijkheidsstructuren
Ontwikkelingsprocessen tezamen leiden tot organisatie van informatie in
een coherent psychosociaal systeem
‘persoonlijkheid’
In iedere fase ontstaat een
persoonlijkheidslaag of fasespecifieke
persoonlijkheidsstructuur (PS)
PS zorgt voor nieuwe aanpassing
aan omgeving op hoger niveau
= adaptatie
HV stelt ondersteuning af op best
ontwikkelde fase
Iedere PS gekenmerkt door karakteristiek gedrag met
‘gedragstrekken’ = adaptief gedrag
In ongunstige situaties zijn er de trekken van het maladaptief
gedrag
3
, Semester 1
De trekken van het maladaptief gedrag zijn niet kwalitatief, maar
kwantitatief anders dan de trekken van het adaptief gedrag: door de
hoge intensiteit van de maladaptieve trekken kan de persoon zich
niet aanpassen aan de omstandigheden en kan hij zich niet verder
adequaat psychosociaal ontwikkelen
– Fysiologische aanpassing
– Sensorische integratie via zintuigen
– Ontdekken van structuren van ruimte, tijd en personen
– Bereiken van ‘homeostase’ = het in evenwicht van alle
functies van het lichaam
– Disregulatie: lichamelijke ontregeling
– Innerlijk spanningsniveau snel ontregeld
– Hypo- of hyperarousal
Volgens Dösen: diep verstandelijke beperking (IQ <20)
A. Begeleidingstips
• Samen ZIJN
• Beschikbaarheid: wat ze niet zelf kunnen of psychisch niet
aankunnen wordt overgenomen door de begeleider.
• Nabijheid en responsiviteit
• Ingaan op de primaire behoeften (psychofysiologisch evenwicht)
• Bieden van veiligheid
Individueel per cliënt kijken wat men nodig heeft om tot een
minimaal evenwicht te komen. Het tempo van de cliënt wordt
gevolgd.
Typisch in deze fase
- ‘Hangen’ aan de begeleiding
- Niet in staat zichzelf te kalmeren
B. Structuur en grenzen
• Voorspelbaarheid, regelmaat, herkenbaarheid en duidelijkheid
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur brittverheyden. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.