- Sociale filosofie: fundamentale vragen over de samenleving: wat is een goede samenleving?
Wat is de verhouding tussen individu en samenleving?
- Moet rekening houden met de bevindingen van de (sociale) wetenschappen maar is breder:
stelt vragen naar het kader waarin de wetenschappen werken, stelt vragen bij de betekenis
van inzichten uit de wetenschappen, roept ook ethische vragen op: wat is een goede
samenleving?
- Raakvlakken met andere opleidingsonderdelen:
Sociologie
Economie
Psychologie
Beleidsvakken
Intercultureel werken
Enz.
1.2 2 Filo II
Waarom filosofie 2 in de opleiding?
- Filosofie in het algemeen: bijdrage tot kritisch denken
- Filosoferen over de samenleving: Maatschappelijke context is belangrijk voor SW en SRW
Samenleving bepaalt het beleid
Samenleving bepaalt de positie van de SWer/SRWer
Samenleving heeft grote invloed op de positie en de kansen van individuen, dus ook
van cliënten
Vandaar in dit OO:
Verschillende filosofische opvattingen over de samenleving
Verschillende thema’s i.v.m. het samenleven
1.3 Uitgangspunten
1.3.1 Historisch kader
- Moderne denken
Humanisme van de renaissance
1
, Voorbeelden:
Desiderius ERASMUS (1466?–1536),
Thomas MORUS (1478–1535)
Pieter GILLIS (1486 -1533)
Humanisme: de mens komt op de voorgrond.
Geen systematische filosofische teksten
Redelijkheid belangrijk, maar ook plaats voor twijfel, humor, tolerantie
“Eerste geboorte van de moderniteit”
17de E
Opkomst van de moderne wetenschappen → idee van kosmos, als natuurlijke
orde, met een doelgerichtheid, wordt verlaten
Natuurlijke orde
Doelgerichtheid (teleologische kijk, van ‘telos’: doel)
Christendom: doelgerichtheid komt van de schepper.
Morele betekenis
Bepaalde lange tijd ook het denken over de samenleving: idee dat het leven in
gemeenschap tot de natuur van de mens behoorde. Gemeenschap is méér dan
een middel voor het individu.
Voorbeeld van het moderne denken over de samenleving: Thomas HOBBES
(1588-1679).
O.i.v. de fysica van GALILEI
“Mechanisering van het wereldbeeld” → toepassen op samenleving
Mensen als geïsoleerde atomen in beweging. Mechanische wetten.
Samenleving is som van de delen (= individuen)
Het samenleven zelf moet dan worden verklaard → idee van sociaal contract
Invloed van andere ontwikkelingen: reformatie, opkomst van markteconomie,…
De Verlichting
Heel wat moderne ideeën krijgen vorm tijdens de Verlichting
Veel (maatschappelijke) discussies vandaag draaien rond de idealen van de
Verlichting.
Algemene idee:
2
, redelijkheid X bevrijding, emancipatie
Voor de samenleving:
Belang van kritiek
Wetenschappelijk denken
Macht van de kerk vermindert
Soevereiniteit van het volk
Geloof in vooruitgang
Ideaal van autonomie (mensbeeld)
Universalisme (hangt samen met geloof in de rede)
Mensenrechten
Moderne denkers vandaag
Is dus meer dan een (aanduiding van een) historische periode
Voorbeelden: cf. vorig jaar: Etienne VERMEERSCH
Ander belangrijk voorbeeld in het denken over de samenleving: Jürgen
HABERMAS (°1929)
Heeft altijd de idealen van het moderne denken verdedigd: meer
redelijkheid in de samenleving brengen
Moderne samenleving is het resultaat van een proces van rationalisering
(= redelijker worden). Redelijke discussie leidt tot vooruitgang op
verschillende vlakken, waarbij redelijkheid verschillende vormen
aanneemt:
Instrumentele rationaliteit, of doel-middelrationaliteit. Die is vooral
werkzaam in het systeem. Economie en politiek zijn systemen omdat
het handelen van mensen daarin op elkaar afgestemd wordt, niet door
overleg, maar via geld en macht.
Communicatieve rationaliteit is vooral te vinden in de leefwereld: hier
wordt het handelen op elkaar afgestemd door overleg.
Positieve en negatieve kanten. Habermas vindt dat de processen van
rationalisering vooruitgang betekenen. Maar er heeft een kolonisering
plaats van de leefwereld door het systeem. Een
maatschappijkritische theorie is nodig en is mogelijk.
- Tijdsgeest vandaag
“De postmoderne mens tracht te leven en te overleven in een wereld zonder idealen, zonder
grootse toekomst, teruggeworpen op zichzelf temidden van een in verwarring verkerende
cultuur, en strevend naar wat het ook mag zijn dat de markt nu weer als must of look
aanprijst.”
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur SilkeV. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.