Deze samenvatting bestaat uit de hoofdstukken van het boek pedagogiek in beeld die je moet kennen voor deeltoets 1 van het van familie en gezin. Je kunt hem ook kopen als een bundel, samen met de college aantekeningen erbij.
Samenvatting Pedagogiek in beeld – Familie & gezin
Hoofdstuk 4 – Pedagogische ideeëngeschiedenis: de gehechtheidstheorie van John Bowlby
en Mary Ainsworth
De gehechtheidstheorie beschrijft hoe de vroege sociaal-emotionele ontwikkeling van
kinderen een essentiële rol speelt in het later persoonlijk en intermenselijk functioneren.
Vroege ervaringen in de relatie met opvoeders zijn van belang bij de ontwikkeling van het
zelfbeeld, en hebben tevens invloed op relaties en vriendschappen die het kind op latere
leeftijd aangaat.
Aan het eind van de 19e eeuw was in Europa en de VS een sterke verbetering van de
volksgezondheid te zien. De mental hygiene movement vestigde de aandacht op de
geestelijke gezondheid. In dezelfde periode kwam de psychoanalyse op komst; Sigmund
Freud herleidde psychische problemen van volwassenen naar echte of ingebeelde
gebeurtenissen die plaats hadden gevonden tijdens de kinderjaren.
- Steeds duidelijker dat opvoeding de ontwikkeling van kind tot volwassene voor het
grootste deel bepaald.
- Nadruk in toenemende mate op de ouders; moeder vaak als oorzaak gezien van hoe
kinderen later terechtkwamen
Affectieloos karakter: kinderen die niet in staat bleken een emotionele band met anderen
aan te gaan
Bowlby probeerde een verklaring te vinden voor het gedrag dat jonge kinderen laten zien
wanneer zij worden gescheiden van hum moeder of primaire verzorger.
In zijn onderzoek over 44 ‘diefjes’ vergeleek hij 44 delinquente jongeren met een
controlegroep van 44 kinderen die in dezelfde kliniek waren behandeld vanwege emotionele
problemen, maar die geen strafbaar gedrag lieten zien. Meer dan de helft van de
delinquente jongeren waren op jonge leeftijd (tijdelijk) gescheiden van hun moeder. Gevolg:
deze jongeren zouden lijden aan affectieloosheid.
- Rapport voor de WHO een mijlpaal; schadelijke gevolgen van scheidingservaringen in
kaart gebracht
Vanuit het psychoanalytisch kader was de meest gangbare verklaring voor de sterke band
tussen moeder en kind het feit dat de moeder het kind voedt (primaire behoefte) (de theorie
van baatzuchtige liefde, of cupboard-love theory). Doordat de moeder fysiologische
behoeften van het kind als warmte en voeding bevredigt, leert het kind dat de moeder de
bron is van alle bevrediging en liefde.
Concept van Konrad Lorenz: ‘imprinting’ (inprenting); hij beschreef hoe jonge kauwen en
jonge grauwe ganzen vlak na de geboorte hun eigen soortgenoten niet herkennen, maar wel
de neiging hebben om het eerst bewegende object in hun omgeving te volgen (volgrespons)
Blijkbaar bestond er zoiets als een aangeboren basis voor de relatie tussen moeder en kind.
Dit ging volledig in tegen de psychoanalytische of leertheoretische verklaring dat die band
aangeleerd is.
, Bowlby nam aan dat gehechtheidsgedrag vijf verschillende instinctieve, aangeboren
componenten bevat - zuigen, grijpen, volgen, huilen en lachen – maar erkende dat er
mogelijk meer konden zijn. Deze reacties van het kind op zijn omgeving zorgen ervoor dat
het contact met de moeder behouden blijft of hersteld wordt wanneer het verbroken is. Hij
zag deze gedragingen als onderdeel van een gedragssysteem met een evolutionair doel.
Harlow (1958) experiment met van de moeder gescheiden jonge resusapen, redeneerde dat
er voor een emotionele band tussen moeder en kind niet alleen voeding, maar ook liefde
nodig was. Hiermee werd het empirische bewijs geleverd tegen de meest gangbare
verklaring van cupboard-love.
William Blatz ontwikkelde de security theory welke veronderstelt dat je mentaal gezond
bent als je genoeg zelfvertrouwen hebt om de consequenties van je beslissingen en daden te
accepteren, of als je iemand in je nabije omgeving hebt waar je op kunt vertrouwen om dat
te doen.
Mary Ainsworth constateerde in haar studie ‘Infancy in Uganda’ aan de hand van
gedragspatronen dat kinderen op verschillende manieren gehecht waren aan de moeder. Zij
merkte op dat kinderen die het sterkst gehecht waren aan hun moeder, erop leken te
vertrouwen dat ze weer terug zou komen. Het leek er uiteindelijk niet om te gaan hoe sterk
deze band was, maar om de manier waarop de kinderen aan hun moeder gehecht waren.
- Drie categorieen: veilig gehecht (secure), onveilig gehecht (insecure), en niet
gehecht.
- Ontdekte dat sensitiviteit van de moeder zorgt voor een grotere kans op veilig
gehechte kinderen
In Bowlby zijn trilogie Attachment and Loss komt duidelijk naar voren dat hij gehechtheid
beschouwde als menselijk gedrag met biologische wortels, dat alleen goed kan worden
begrepen vanuit evolutionair perspectief. Hij veronderstelde dat het gedrag dat kinderen en
hun ouders laten zien overlevingswaarde moet hebben gehad.
- Begrip natuurlijke selectie (doorgeven van eigen genen) vervangen door inclusive
fitness (waarbij ook rekening wordt gehouden met het feit dat genen via naaste
verwanten worden doorgegeven)
De vreemde situatie procedure lokt gehechtheidsgedrag uit door moeder en kind in een
vreemde ruimte te plaatsen, vervolgens een vreemd persoon in de ruimte te brengen, en de
moeder twee keer te vragen (kort) de ruimte te verlaten.
Studies laten zien dat er sprake is van cross culturele patronen van gehechtheid. In
verschillende landen/culturen worden dezelfde patronen van gehechtheid teruggevonden.
De gehechtheidstheorie kan worden gezien als een van de meest invloedrijke theorieën in
het pedagogisch vakgebied.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juulm99. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.90. You're not tied to anything after your purchase.
