Summary
Samenvatting actuele pedagogische thema's
- Course
- Institution
Volledige samenvatting van actuele pedagogische thema's 2e semester adhv eigen notities en de ppt’s. Zeer uitgebreid!
[Show more]
Seller
Follow
liespoppe
Reviews received
Content preview
3e bachelor orthopedagogieACTUELE
PEDAGOGISCHE
THEMA’S
Hogeschool Gent
Lies Poppe
Schooljaar 2023 - 2024
,INHOUD
H1: PEDAGOGIEK ALS MAATSCHAPPELIJKE KWESTIE ............................................................................5
1. Wat is pedagogiek?..................................................................................................................5
2. De onvoorspelbare aard van de pedagogiek ..............................................................................6
3. De pedagogiek onder druk .......................................................................................................6
3.1. Risicoreducerend denken ................................................................................................7
3.2. Individualiserend werken.................................................................................................7
4. De wereld is pedagogiek en pedagogiek is de wereld .................................................................8
5. Fundament van de pedagogiek .................................................................................................9
5.1. Kindbeelden doorheen de verschillende thema’s ..............................................................9
H2: ONDERWIJS ................................................................................................................................ 10
1. Samen opvoeden .................................................................................................................. 10
1.1. Meerwaarde van de orthopedagoog in onderwijs............................................................. 10
1.2. Vertrekpunt: de noden van het kind/de jongere ............................................................... 11
1.3. met co-creatie bereik je meer ........................................................................................ 11
1.4. conclusie: .................................................................................................................... 12
1.5. Ondersteunende kaders ................................................................................................ 13
2. Onderwijsstructuur ............................................................................................................... 13
2.1. Concepten en structuur ................................................................................................ 13
2.2. Vrijheid van onderwijs ................................................................................................... 13
2.3. Leerplicht ..................................................................................................................... 14
2.4. Eindtermen en ontwikkelingsdoelen ............................................................................... 15
2.5. 3 onderwijsnetten in Vlaanderen .................................................................................... 15
2.6. Leerplannen ................................................................................................................. 16
2.7. Functies van onderwijs .................................................................................................. 17
2.8. 3 transitiemomenten in ons schoolsysteem.................................................................... 18
2.9. Schooluitval ................................................................................................................. 19
2.10. Herstructurering van het secundair onderwijs ................................................................. 20
3. Dualiteit en cognitieve prestatie >< welzijn/ welbevinden /opvoeden/ creativiteit ...................... 22
4. Methodescholen ................................................................................................................... 22
4.1. Freinetschool ............................................................................................................... 22
4.2. Montessori-school ........................................................................................................ 24
4.3. Jenaplan onderwijs ....................................................................................................... 24
5. dalton-onderwijs ............................................................................................................... 26
6. steiner- onderwijs ............................................................................................................. 26
H3: OPVOEDEN IN EEN GEKLEURDE SAMENLEVING ........................................................................... 27
1
, 1. Referentiekader .................................................................................................................... 27
2. Diversiteit ............................................................................................................................. 28
2.1. Etnische diversiteit........................................................................................................ 28
2.2. Diversiteitsresponsiviteit ............................................................................................... 29
2.3. Privilege ....................................................................................................................... 29
3. Micro-agressie ............................................................................................................................ 31
3.1. Microagressie type etnische/RELIGIEUZE DIVERSITEIT .................................................... 31
3.2. Andere identiteitskenmerken ......................................................................................... 31
3.3. Belang om microagressie te herkennen .......................................................................... 32
3.4. Hoe omgaan met microagressie .................................................................................... 32
4. Racisme bij jonge kinderen .................................................................................................... 33
4.1. Benoem verschillen en focus op gelijkenissen ................................................................ 33
4.2. Haal de wereld naar je klas. ........................................................................................... 33
4.3. (on)gepast gedrag en taalgebruik ................................................................................... 34
4.4. Diversiteitsmodellen ..................................................................................................... 34
4.5. Meertaligheid................................................................................................................ 35
4.6. Woke............................................................................................................................ 35
4.7. Voorbeelden om om te gaan met taaldiversiteit .............................................................. 35
H4: ADOPTIE ..................................................................................................................................... 36
1. Verschillende vormen van zorgen voor andermans kind ........................................................... 36
2. Adoptie vs. pleegzorg............................................................................................................. 36
2.1. Overeenkomsten .......................................................................................................... 36
2.2. Verschillen ................................................................................................................... 36
2.3. Vormen van pleegzorg ................................................................................................... 36
3. Procedure ............................................................................................................................. 37
3.1. Haags Verdrag .............................................................................................................. 37
3.2. Diensten voor adoptie: .................................................................................................. 37
4. Wijzigend profiel van adoptiekinderen .................................................................................... 38
5. Steunpunt adoptie................................................................................................................. 38
5.1. a-buddy ........................................................................................................................ 38
6. De Adoptiedriehoek ............................................................................................................... 39
7. Gehechtheid ......................................................................................................................... 40
8. Trauma ................................................................................................................................. 41
8.1. Vechten, vluchten, bevriezen, pleasen: .......................................................................... 41
8.2. Geïntegreerd bewust gedrag: ......................................................................................... 41
8.3. Dissociëren bevriezen onderwerpen: ............................................................................. 41
9. Identiteit ............................................................................................................................... 42
2
, 10. Opvoeden zonder vooroordelen ............................................................................................. 42
11. Rouw en verlies ..................................................................................................................... 43
12. doelstellingen thema ............................................................................................................. 43
H5: BREDE SCHOOL/BRUGFIGUREN .................................................................................................. 44
1. (Traject-)brugfiguren aan de slag met ouders .......................................................................... 44
1. De brugfiguren .................................................................................................................. 44
1.2. Trajectfiguren ............................................................................................................... 45
1.3. Ouderbetrokkenheid vs ouderparticipatie....................................................................... 46
1.4. 7 dimensies ouderbetrokkenheid ................................................................................... 47
1.5. Ouderbetrokkenheid versterken in de praktijk ................................................................. 49
1.6. Human connection ....................................................................................................... 51
1.7. Brede school ................................................................................................................ 51
H6: GENDER – EN SEKSUELE DIVERSITEIT ........................................................................................... 54
1. Genderstereotypen ............................................................................................................... 54
1.1. Gendernormen zijn aangeleerd ...................................................................................... 54
2. Genderdiversiteit................................................................................................................... 54
2.1. Seksuele identiteit ........................................................................................................ 54
2.2. Transgender paraplu ..................................................................................................... 55
2.3. LGBTQuoi? ................................................................................................................... 55
3. Belang genderinclusiviteit binnen het onderwijs ...................................................................... 56
3.1. Waarom belangrijk? ...................................................................................................... 56
3.2. Genderinclusief of genderneutraal ................................................................................. 56
4. Wat kan jij doen als bondgenoot? ........................................................................................... 57
4.1. De gouden regel van 3 ................................................................................................... 57
4.2. 10 tips .......................................................................................................................... 57
4.3. Waar kan je terecht? ..................................................................................................... 58
H7: MEDIAOPVOEDING ...................................................................................................................... 59
1. Kenmerken van de huidige samenleving.................................................................................. 59
1.1. Eenzaamheid ................................................................................................................ 59
1.2. Agressie ....................................................................................................................... 59
1.3. Identiteitsstoornis ......................................................................................................... 59
1.4. Labiliteit ....................................................................................................................... 59
1.5. Impulsiviteit.................................................................................................................. 60
1.6. Besluit .......................................................................................................................... 60
2. Gen Z en digilatisering............................................................................................................ 60
2.1. opvoeders .................................................................................................................... 61
2.2. Kinderen/ jongeren ........................................................................................................ 61
3
,3. Mediaopvoeding.................................................................................................................... 63
3.1. Mediaopvoeding ........................................................................................................... 63
3.2. Mediawijsheid............................................................................................................... 64
3.3. Samen online de wereld verkennen ................................................................................ 64
3.4. Begeleidingsstijlen ........................................................................................................ 65
3.5. Ontwikkelingsfase en leeftijd ......................................................................................... 66
3.6. Kind met een beperking ................................................................................................. 66
4. De actualiteit en onderzoek? .................................................................................................. 67
4.1. Enkele vaststellingen .................................................................................................... 67
4.2. Differentieel ontvankelijkheidsmodel ............................................................................. 67
4.3. Recente aanbevelingen en conclusies............................................................................ 68
4
, ACTUELE PEDAGOGISCHE THEMA’S
H1: PEDAGOGIEK ALS MAATSCHAPPELIJKE KWESTIE
1. WAT IS PEDAGOGIEK?
Pedagogiek →komt van Griekse “paidagōgós”
Pais = kind
Agogen= leiden
Pedagogiek = Studie van de opvoeding van kinderen en jongeren van 0-18 jaar.
➔ Begeleiden van jongeren en kinderen in een context
➔ Handelingswetenschap: DOEN
➔ Wil komen tot inzichten die bruikbaar zijn in de praktijk van opvoeding
➔ Handelen van opvoeders staat centraal
AGOGIEK
PEDAGOGIEK SOCIALE AGOGIEK PSYCHOAGOGIEK ORTHOPEDAGOGIEK
ONDERWIJSPEDAGOGIEK
KLINISCHE PEDAGOGIEK (bv. scheiding)
GEZINSPEDAGOGIEK
FORENSISCHE PEDAGOGIEK (recht)
HISTORISCHE PEDAGOGIEK
THEORETISCHE PEDAGOGIEK
SOCIALE PEDAGOGIEK (vrije tijd & kind)
Pedagogiek = begeleiden kind en jongere
Sociale agogiek = maatschappelijke problematiek van begeleiden, sociaal/cultureel welzijn
Psychoagogiek = begeleiden in psychische nood
Orthopedagogiek = begeleiden van mensen in nood
Het maatschappelijke en politieke debat staat vol pedagogische vragen:
Moeten we kleuters uitgebreid testen alvorens ze naar het eerste leerjaar te laten gaan?
Wat met wachtlijsten in de kinderopvang, de jeugdzorg en in de gehandicaptensector? Moet
kinderopvang niet gratis zijn?
Moet de overheid de pedagogische ‘tik’ verbieden? Of hebben ouders ‘pedagogische vrijheid’?
Zijn de jongeren van vandaag een gepamperde generatie
…
5
,➔ Pedagogiek is nauw verbonden met de ideeën en opvattingen in een samenleving, bijvoorbeeld over
burgerschap, ouderschap, verantwoordelijkheid en democratie.
Maatschappelijke kwesties = zaken waar de overheid zou zich ook kunnen bezighouden.
2. DE ONVOORSPELBARE AARD VAN DE PEDAGOGIEK
➔ Er worden heel wat vraagtekens gezet bij de ‘pedagoog’ en ‘pedagogische kennis’
➔ Er wordt weleens vergeten dat onderwijs een inherent onvoorspelbaar en onbeheersbaar karakter
heeft
Pedagogische kennis → tracht tegemoet te komen aan de begrijpbare en legitieme maatschappelijke
vraag naar ‘hoe’ we moeten handelen en ‘wat’ we moeten doen.
Er is een grote druk om een antwoord te formuleren op ‘Wat werkt?’
Minder ruimte om na te denken over wat er met ‘werken’ bedoelt wordt
Bv. veel onderzoek naar uithuisplaatsing met meer belang voor het kind, maar minder naar of het
legitiem is dat de overheid tussenkomt in een gezin → men kan beter kijken naar hoe men het
gezin kan ondersteunen
IELS = een onderzoek met de ambitie om alle 5-jarigen te testen en zo te bepalen welke voorschoolse
voorzieningen het beste voorbereiden op de lagere school
→ er w niet gekeken of dat wel de missie van het kleuteronderwijs hoort te zijn
PISA = test die wordt afgenomen bij 15-jarigen, de eindtermen van het eerste jaar secundair onderwijs:
wiskunde, Nederlands, wereldoriëntatie…
→ Onderwijs is veel meer dan dat!
➔ Wetenschap w gezien als kwaliteitslabel dat garant staat voor de beste keuze = Evidence based
➔ Wetenschappelijke inzichten worden als voorschrijvend, ipv beschrijvend geïnterpreteerd ->
wetenschappelijk onderzoek moet tot pasklare antwoorden leiden
➔ Het probleem is het gebrek van ideologieën (Paulo Freire) in deze kwestie. Pedagogiek wordt een
marketinginstrument.
3. DE PEDAGOGIEK ONDER DRUK
➔ Vandaag : pedagogische wetenschappen met pedagogische reflectie
➔ Pedagogiek als sociale en normatieve wetenschap
Veel discussie over wat het vakgebied nu precies is of zou moeten zijn
➔ Er wordt eerder gesproken van “pedagogische wetenschappen” *
➔ Nood aan pedagogische reflectie
Pedagogie is een waardengeladen discours!
- Filosofie als historische achtergrond
- Vertrekt vanuit een aantal aannames, kaders, waarden, normen, overtuigingen, …
6
,Pedagogische wetenschappen* = diverse subdisciplines zoals orthopedagogiek, onderwijskunde en
gezinspedagogiek…, waarbij pedagogische reflectie niet beperkt w tot één kader of onderzoeksmethoden.
Deze veelzijdige benadering biedt ruimte voor open discussie (wat er hoort te zijn).
➔ Evidencebased onderzoek → interessant om invullingen te geven en vertalingen van die pedagogiek
naar het werkveld
➔ Historische en fundamentele pedagogiek → er niet op gericht om algemene wetmatigheden te
ontdekken. Trage of fundamentele pedagogische vraagstukken vragen een heel andere
wetenschapsbenadering.
➔ In de sociale wetenschappen staat de relatie van kinderen en jongeren met anderen centraal, waarbij
zij voortdurend worden beïnvloed door hun omgeving en context.
➔ De normatieve wetenschappen kenmerken zich door het ontbreken van absolute waarheden; er is
geen eenduidige formule voor wat juist of fout is. Bijvoorbeeld, de beslissing of een kind thuis moet
blijven of uit huis moet gaan, is afhankelijk van subjectieve waarden en normen van individuele
pedagogen. Men kan niet zomaar zeggen dat 1 + 1 = 2.
2 tendensen die de drang naar eenduidige antwoorden mee vorm hebben gegeven → risicoreducerend
denken en individualiserend werken
3.1. RISICOREDUCEREND DENKEN
• Academici richten zich op het identificeren, beoordelen en verminderen van potentiële gevaren
voor kinderen en jongeren. Bv. discussie over het plaatsen van camera’s in kinderdagverblijven
zodat ouders ten alle tijden kunnen zien wat er met hun kind gebeurt
• De drang om risico's te verminderen begon in het begin van de 20e eeuw, voortkomend uit
problematisch gedrag bij kinderen en jongeren in gezinnen en kinderen en jongeren met
beperkingen.
• Streven naar risicoreductie heeft geleid tot een toename van etikettering en nieuwe categorieën
van 'risicokinderen', wat een verhaal van voortdurende expansie creëert.
• Focus op risico's legt de nadruk op potentiële problemen, wat vaak geïnterpreteerd wordt als
voorspelde uitkomsten.
3.2. INDIVIDUALISEREND WERKEN
• Beleid, praktijk en onderzoek focussen hoofdzakelijk op individualiserende interventies, zoals het
apart plaatsen van anderstalige nieuwkomers of jongeren met autisme in aangepaste scholen.
• Kinderen, jongeren en ouders uit het systeem worden gehaald en worden in de marge geplaatst,
zonder veel aandacht voor integratie in de samenleving.
7
, • Doel: a.d.h.v. time-out en verbeterde integratie in de samenleving marginalisering te voorkomen.
Individuen die risico lopen worden bijgestuurd d.m.v. individuele remediëring, bijscholingen en
vormingen om hen weer in het reguliere systeem te integreren.
• Het aanpakken van maatschappelijke en pedagogische vraagstukken richt zich voornamelijk op
het terugbrengen van individuen naar de 'boot', zonder diepgaande reflectie op de
omstandigheden aan boord. Er is weinig aandacht voor de persoonlijke context.
• Inclusie vereist een balans tussen individuele behoeften van leerlingen en het collectieve
leerproces op school, maar er is weinig aandacht voor de bredere maatschappelijke context.
• Pedagogische problemen worden zelden gezien als maatschappelijke kwesties en verdwijnen in
een individualistisch en disciplinerend denken, waarbij uitvallers worden gezien als individuele
mislukkingen die verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen succes.
• ‘Wie niet binnen de lijntjes kleurt, wordt gevraagd dat toch te doen’
4. DE WERELD IS PEDAGOGIEK EN PEDAGOGIEK IS DE WERELD
Pedagogiek draait niet enkel rond kinderen en hun ontwikkeling. Het gaat om kinderen, jongeren,
volwassenen die op zoek zijn naar hun plek in de wereld. Ouders, vrijwilligers, leerkrachten, sociaal
werkers… willen hen helpen bij deze zoektocht.
Opvoeding → meer dan het stimuleren van ontwikkelingsdomeinen of goede hersenontwikkeling
➔ Ouders geven wereld door, door simpelweg te spreken met hun kinderen
➔ Praten met kinderen is meer dan alleen het stimuleren van taalvaardigheid
Hannah Arendt → de belangrijkste opdracht van ouders, pedagogen en onderwijzers is in gesprek gaan
met kinderen en hen kennis laten maken met de wereld zoals die er op dat moment uitziet.
→ verantwoordelijkheid via taal
Opvoeden → vindt plaats tussen generaties; hoe we opvoeden, zegt iets over hoe generaties met elkaar
omgaan in relatie tot onze gemeenschappelijke wereld.
Opvoeden:
- Kinderen initiëren in de wereld
- Kinderen uitnodigen om deel te nemen
- Zorg dragen voor het nieuwe in elk kind
- Een plaats waar kinderen kunnen spreken met opvoeders
➔ Opvoeding gaat om twee dingen: de voorzetting en de vernieuwing van de wereld. (bv. klimaatproces)
8
, 5. FUNDAMENT VAN DE PEDAGOGIEK
De kindertijd krijgt pas vorm in relatie tot andere personen (leerkrachten, ouders, opvoeders,
leeftijdsgenoten, …) en in relatie tot de brede maatschappelijke context. En deze is veranderlijk.
➔ Als de betekenis van het kind – zijn een menselijk en relationeel construct is, dan betekent ook dat ze
door mensen en in relaties veranderd kan worden. En dat is het fundament van de pedagogiek!
➔ We kunnen kiezen om een bepaald kindbeeld ons handelen te laten bepalen. Dus men moet zich er
van bewust zijn dat ze vervat zitten in ons handelen.
5.1. KINDBEELDEN DOORHEEN DE VERSCHILLENDE THEMA’S
- Het voorspelbare kind: wetenschap voorspelt
- Het kind als burger: als burgers benaderen
- Het witte kind: omgaan met diversiteit
- Het kind als risico: beschermen van kinderen maar ook de maatschappij beschermen van risk-
kinderen
- Het kind als held: reformpedagogiek
- Het kind als kapitaal: investeren in het kind
9
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller liespoppe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79202 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now